Dızıxmaq felinin kökü türk dillərində geniş yayılmış "dız-" morfemindən götürülüb və sürüşmə, yıxılma, əyilmə, aralanma kimi mənaları əhatə edir. Azərbaycan dilində istifadəsinə gəldikdə isə, "dızıxmaq" sözü daha çox qəfil və gözlənilməz bir şəkildə aralanma, sürüşmə və ya qaçma mənasını verir. Bu, sadəcə fiziki bir hərəkət deyil, həm də emosional bir vəziyyətin ifadəsidir.
Misal olaraq, "ayağı dızıxdı" deyəndə, sadəcə ayağın sürüşməsindən deyil, bəlkə də qəfil bir yıxılma təhlükəsindən və ya qorxudan qaynaqlanan bir sürüşmədən bəhs olunur. "Söhbət dızıxdı" deyəndə isə, söhbətin qəfil və gözlənilmədən kəsilməsi, mövzunun dəyişməsi və ya qarşı tərəfin narahatlığından qaynaqlanan bir dayanıqdan danışılır. Beləliklə, "dızıxmaq" həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə oluna bilir.
Verilən misalda "Kədxuda üstünə qara yaxdılar; Sözlərin danışıb tez dızıxdılar" cümləsində "dızıxmaq" sözü qorxu və narahatlıq fonunda söhbətin qəfil kəsilməsini ifadə edir. Kədxudanın üstünə qara yaxılması, yəni ona pis bir şeyin baş verməsi, ətrafdakıları qorxuya salmış və söhbəti birdən-birə dayandırmışdır. Bu mənada "dızıxmaq", sürətli və gözlənilməz bir geri çəkilmə, qaçma və ya söhbətdən uzaqlaşma kimi təfsir oluna bilər. Yəni, yalnız sürüşmə və ya əkilmə deyil, həm də psixoloji bir reaksiyanın ifadəsidir.
Qısaca, "dızıxmaq" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasında qəfil, gözlənilməz və bir qədər qorxulu bir hərəkət və ya vəziyyətin ifadəsi durur. Bu sözün dilçilik baxımından zənginliyi və istifadəsinin çoxşaxəli olması onu Azərbaycan dilinin maraqlı və ifadəli sözləri sırasına daxil edir.