Durum sözü Azərbaycan dilində bir çox mənalarda işlənən çoxşaxəli bir leksik vahiddir. Əsasən, bir hadisənin və ya vəziyyətin mövcudluq tərzi, xarakteri və ya keyfiyyəti kimi başa düşülür. Lüğətlərdəki “davam, dözüm, tab, səbat” kimi tərifləri isə durumun daha çox mücərrəd, daxili bir halını, əzmkarlıq və ya müqavimət qabiliyyətini əks etdirir.
Nümunə cümlədəki “durum” sözü isə fərqli bir kontekstdə işlənir. Burada “durum” daha çox “vəziyyət”, “hal”, “şərait” kimi başa düşülməlidir. Həmzənin zarıması, yalvarmaq istəməməsi və bu vəziyyətin Veysi üzərindəki təsiri göstərilir. Yəni, Həmzənin daxili vəziyyəti (əzmi, səbri) deyil, onun xarici davranışı və bu davranışın yaradığı ümumi şərait təsvir olunur. Bu mənada “durum” sözü psixoloji vəziyyət, əhval-ruhiyyə və ya mövcud olan sosial-psixoloji mühit kimi də izah edilə bilər.
Beləliklə, “durum” sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Həm konkret bir vəziyyəti, həm də mücərrəd bir daxili halı təsvir edə bilər. Bu çoxmənalılıq, sözün zəngin leksik imkanlarını və Azərbaycan dilinin ifadəlilik qabiliyyətini nümayiş etdirir. Nümunə cümlədəki istifadəsi isə sözün çoxşaxəli məna imkanlarını daha yaxşı başa düşməyimizə kömək edir.
Maraqlı bir məqam da odur ki, "durum" sözü bir çox dillərdəki "situation", "condition", "state" kimi sözlərin funksiyasını yerinə yetirir və bu da onun universal xarakterini göstərir. Sözün mənasının dəqiq anlaşılması üçün həmişə cümlənin ümumi məzmunu nəzərə alınmalıdır.