Düşmən sözü fars dilindən mənşəli olub, əsasən birinə qarşı ədavət və düşmənçilik bəsləyən, onunla mübarizə aparan və ya çəkişən şəxsi ifadə edir. Lakin bu tərif, düşmən anlayışının çoxşaxəli mahiyyətini tam əhatə etmir.
Düşmən, sadəcə bir insan olmaya da bilər. Bu, bir qrup insan, bir xalq, bir dövlət və ya hətta bir ideya da ola bilər. Məsələn, milli azadlıq mübarizəsində müstəqilliyə mane olan imperiya düşmən sayıla bilər. Ya da, demokratiyaya qarşı olan avtoritar rejim, demokratiyanın tərəfdarları üçün bir düşmən ola bilər. Beləliklə, düşmən anlayışı kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Düşmənçiliyin səbəbləri də müxtəlifdir. Bu, siyasi fikir ayrılıqlarından, iqtisadi maraqlar toqquşmasından, dini və ya etnik fərqlərdən, şəxsi narazılıqlardan və ya sadəcə qarşılıqlı anlaşılmazlıqlardan qaynaqlana bilər. Düşmənçilik həm açıq, həm də gizli formada özünü göstərə bilər. Açıq düşmənçilik açıq mübarizə, müharibə və ya təcavüz şəklində özünü büruzə verərkən, gizli düşmənçilik intriqalar, dezinformasiya və manipulyasiya vasitəsilə həyata keçirilir.
Tarix boyu düşmənlərin mövcudluğu insan həyatının ayrılmaz bir hissəsi olub. Düşmən obrazı ədəbiyyatda, incəsənətdə və mədəniyyətdə geniş yer alıb, insan təbiətinin, cəmiyyətin və tarixin anlaşılmasında mühüm rol oynayıb. Düşmən anlayışının dərin araşdırılması insanın özünü və ətraf aləmini daha yaxşı dərk etməsinə kömək edə bilər.