Gillilik, bir materialın və ya torpağın tərkibində gil minerallarının miqdarını və xüsusiyyətlərini ifadə edən bir termindir. Sadəcə "gil var" deməkdən daha çox, gillilik, gil minerallarının növünü, miqdarını, ölçüsünü və onların torpaqdakı paylanmasını əhatə edir. Bu, torpağın fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərini, məsələn, su tutma qabiliyyətini, hava keçiriciliyini, plastikliyini və məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir.
Torpaqların gillilik dərəcəsi müxtəlif metodlarla təyin olunur. Bunlardan ən çox yayılanı hissəciklərin ölçüsünə əsaslanan analizdir. Torpaq nümunəsi suda qarışdırılır və hissəciklərin çökmə sürətinə əsasən qum, silt və gil fraksiyaları ayrılır. Gil fraksiyası, ümumiyyətlə, 0.002 mm-dən kiçik olan hissəcikləri əhatə edir. Gillilik faizi, bu hissəciklərin ümumi torpaq kütləsindəki nisbəti olaraq ifadə edilir.
Yüksək gillilikli torpaqlar adətən daha sıx, su tutma qabiliyyəti daha yüksək, lakin hava keçiriciliyi daha aşağı olur. Bu cür torpaqlar əkinçilik üçün çətin ola bilər, çünki suyun durğunlaşması və oksigen çatışmazlığı bitki köklərinin inkişafını maneə törədə bilər. Lakin, yüksək gillilikli torpaqlar bəzi bitkilər üçün faydalı ola bilər, çünki daha çox qida maddəsi saxlayırlar. Digər tərəfdən, aşağı gillilikli torpaqlar daha yaxşı hava keçiriciliyinə malikdir, lakin su tutma qabiliyyəti aşağı və qida maddələrinin yuyulması riski daha yüksək olur.
Qumun gilliliyi, qumda olan gil hissəciklərinin miqdarını ifadə edir. Bu, qumun xassələrini dəyişə bilər, məsələn, yapışqanlığını artırır və su saxlama qabiliyyətini təsir edir. Tikinti materialları üçün istifadə olunan qumda gillilik miqdarı çox vacibdir, çünki yüksək gillilik möhkəmliyi azalda bilər.
Ümumiyyətlə, gillilik, bir torpağın və ya materialın tərkibini və xüsusiyyətlərini başa düşmək üçün əhəmiyyətli bir göstəricidir və kənd təsərrüfatı, tikinti və digər sahələrdə geniş tətbiq olunur.