Hafizə (ər. حافظة - hafıza) insanın keçmiş təcrübələrini, informasiyaları və duyğuları əks etdirən, saxlamaq və lazım olduqda yenidən çağırmaq qabiliyyətidir. Sadəcə "bir şeyi yadında saxlamaq" kimi sadə bir tərifə sığmayan, çoxcəhətli və mürəkkəb bir psixoloji prosesdir.
Hafizənin funksiyası informasiyanın kodlanması, saxlanması və geri çağırılması üzərində qurulub. Kodlama mərhələsində informasiya beyində işlənərək, müxtəlif növlərdə (məsələn, vizual, akustik, semantik) təmsil olunur. Saxlama mərhələsi informasiyanın beyində müəyyən müddət saxlanılmasını əhatə edir; bu müddət saniyələrdən illərə qədər dəyişə bilər. Geri çağırma isə saxlanılan informasiyanı yenidən əldə etmək prosesidir. Bu proses həm aktiv, həm də passiv ola bilər, yəni biz informasiyanı bilərəkdən axtara bilərik, ya da informasiya öz-özünə yada düşə bilər.
Hafizənin müxtəlif növləri mövcuddur: sensor hafızə (çox qısa müddətli), qısamüddətli hafızə (bir neçə saniyədən bir neçə dəqiqəyə qədər), uzunmüddətli hafızə (günlərdən illərə qədər) və işçi hafızə (informasiyanı emal etmək və manipulyasiya etmək üçün istifadə olunan qısamüddətli hafızənin bir növü). Uzunmüddətli hafızə öz növbəsində açıq və implicit hafızə olaraq iki yerə bölünür. Açıq hafızə bilərəkdən yada salına bilən informasiyaları (faktlar, hadisələr) əhatə edir, implicit hafızə isə bilik və bacarıqlar kimi avtomatik prosesləri əhatə edir (məsələn, velosiped sürmək).
Hafizənin effektivliyi müxtəlif amillərdən asılıdır: diqqət, təkrarlama, assosiasiya, emosional vəziyyət və s. Yaş, xəstəliklər və zədələr də hafizəni mənfi təsir edə bilər. Müasir psixologiya və neyrobiologiya hafizənin mexanizmlərini daha dəqiq anlamaq üçün daim yeni araşdırmalar aparır. Hafizə insanın özünü tanıması, sosial əlaqələri və gündəlik həyatının bütün sahələrində mühüm rol oynayır.