Hal-qəziyyə sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, baş vermiş hadisə, əhvalat, vəziyyət və ya məsələni ifadə edir. Əsasən, müəyyən bir hadisənin detalları, səbəbləri və nəticələri ilə bağlı tam və ətraflı məlumatı əhatə edir. Sadəcə bir hadisəni deyil, həm də onun fonunu, əlaqəli şəxsləri və hadisənin gedişatını əks etdirir.
Etimoloji baxımdan, "hal" sözü vəziyyəti, durumu, durumu bildirirkən, "qəziyyə" ərəbcə köklərdən gələrək hadisə, əhvalat, məsələ mənasını verir. Bu iki söz birləşərək daha əhatəli və təfərrüatlı bir məna yaradır. Belə ki, "hal-qəziyyə" sadəcə bir faktın deyil, həm də onun ətrafında formalaşan bütün mənzərənin təsvirini verir.
İbrahim xan Vaqifin misalında olduğu kimi ("Gedin, görək hal-qəziyyə nə minval üzrədir"), söz bir hadisənin necə baş verdiyi, hansı səbəblərdən irəli gəldiyi və nəticələrinin nə olduğunu öyrənmək istəyini ifadə edir. Bu mənada, "hal-qəziyyə" bir araşdırma, təhlil və ya sorğu üçün çağırış kimi də istifadə oluna bilər.
Müasir Azərbaycan dilində "hal-qəziyyə" həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi üslublarda işlədilir. Həm gündəlik söhbətlərdə, həm də ədəbi əsərlərdə, xəbərlərdə rast gəlinir. Lakin, daha rəsmi kontekstlər üçün "hadisə", "vəziyyət" və ya "məsələ" kimi daha konkret sözlərin seçilməsi daha münasib ola bilər.