Əhvalat sözü ərəb mənşəli olub, "hadisə", "olmuş iş", "olub keçən hadisələr" və ya "qəza" mənalarını əhatə edir. Sadəcə "bir şeyin baş verməsi" deyil, daha çox bir sıra hadisələrin ardıcıl təsvirini, ətraflı şəkildə söylənilən bir hekayəni, bəzən də maraqlı və ya qeyri-adi bir hadisəni ifadə edir.
Əhvalat, sadə bir faktın təsvirindən fərqli olaraq, həmin hadisənin fonunu, iştirakçıları, ətraf mühitini, hətta hadisənin emosional təsirini də əhatə edə bilər. Yəni, bir əhvalat, sadəcə olub bitmiş bir hadisəni deyil, həm də o hadisənin arxasında gizlənən məna və təfərrüatları da ortaya qoyur. Məsələn, "o gün yağış yağdı" bir fakt olsa da, "o gün güclü yağış yağdı, küçələr selə döndü, bir çox maşın su altında qaldı, çətinliklə evə çatdım" isə bir əhvalatdır.
Əhvalat sözü həm yazılı, həm də şifahi ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Hekayələr, xatirələr, xronikalar əhvalatlardan ibarətdir. Əhvalat həm də bir insanın həyatında baş vermiş əlamətdar, unudulmaz hadisələri, hətta əfsanəvi və ya mifoloji hekayələri ifadə edə bilər. "Əhvalatı söylədi" ifadəsində dinləyicinin maraqla gözlədiyi, hekayənin əsasını təşkil edən maraqlı hadisələrin təsvirinə işarə edilir.
Qısacası, "əhvalat" sadəcə baş vermiş bir hadisə deyil, o hadisənin ətraflı, bəzən də rəngarəng şəkildə söylənilən hekayəsidir. Bu hekayə həm əyləncəli, həm də tə’lim verici, həm də həyəcanlı ola bilər. Dilə gətirilən nümunələrdə olduğu kimi, əhvalatın söylənmə üsulu onun təsirini dəyişə bilər. Açıq şəkildə ifadə edilməsi dinləyicinin marağını daha çox cəlb edə bilər.