Haləti-ruhiyyə sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında əhval-ruhiyyənin daha köhnə və klassik bir ifadəsidir. Əhval-ruhiyyə kimi, o da bir insanın müəyyən bir an və ya dövr ərzində hiss etdiyi duyğu və düşüncələrin ümumi vəziyyətini, daxili dünyasının tonunu ifadə edir. Lakin "haləti-ruhiyyə" daha rəsmi, daha ədəbi üslubda işlənir və daxili vəziyyətin daha dərin, bəzən gizli tərəflərinə işarə edir.
Sözün tərkib hissələrinin təhlili də mənasının dərinliyini göstərir. "Halət" sözü vəziyyət, durum, situasiya mənalarını verir, "ruhiyyə" isə ruh, əhval, qəlbi vəziyyət deməkdir. Beləliklə, "haləti-ruhiyyə" ifadəsi insanın daxili, ruhi vəziyyətinin tam, hərtərəfli təsvirini verir.
Misal olaraq verilən S. Hüseynin cümləsindəki "Bədbincə bir haləti-ruhiyyə məni qapladı" ifadəsi, sadəcə olaraq pis əhval-ruhiyyəni deyil, insanı tamamilə əhatə edən, mənfi duyğuların hakim olduğu bir daxili vəziyyəti təsvir edir. Bu, bir anlıq melankoli deyil, daha dərin, daha uzunmüddətli və bəlkə də səbəbləri daha mürəkkəb olan bir ruhi vəziyyətə işarə edir.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, "haləti-ruhiyyə" sözü, əhval-ruhiyyədən daha çox dərinlik, intensivlik və rəsmiyyət daşıyır. O, insanın daxili dünyasının incəliklərini ifadə etmək üçün istifadə edilən, ədəbi dil üçün daha xas olan zərif və ifadəli bir sözdür.