Hay-küy sözü Azərbaycan dilində səs-küyün, qarışıqlığın və qeyri-sabitliyin müxtəlif ifadələrini əhatə edən geniş məna kəsb edir. Sadəcə səs-küydən daha çox, situasiyanın özündə olan gərginliyi, qarışıqlığı və bəzən də qarşıdurmanı ifadə edir.
Lüğətdə verilən "səs-küy, qışqırtı, bağırtı, hay-haray, gurultu, qalmaqal, dava, mərəkə" kimi sinonimlər hay-küyün səs tərəfini vurğulayır. Lakin bu yalnız buz dağının görünən hissəsidir. Hay-küy, arxasında bir səbəb, bir hadisə, bir qarışıqlıq gizlədən bir fenomendir. Səsin şiddəti, növü, davamlılığı və ətraf mühitlə əlaqəsi hay-küyün ümumi mənasını dəyişə bilir.
Məsələn, bir toy məclisindəki şən hay-küy, bir qəza yerindəki qorxu dolu hay-küy ilə tamamilə fərqlidir. Birincisi sevinc və şənliyi, ikincisi isə qorxu və çaşqınlığı ifadə edir. Hətta eyni səs-küy səviyyəsində belə, sosial kontekstdən asılı olaraq hay-küyün verdiyi mesaj dəyişir. Bir bazar yerindəki hay-küy qəbul edilə bilən haldır, amma bir kitabxanada eyni səs-küy qəbuledilməzdir.
Beləliklə, hay-küy sadəcə bir səs hadisəsi deyil, həm də sosial, mədəni və psixoloji bir fenomendir. O, ətraf mühitin vəziyyətini, insanların emosional durumunu və hadisələrin mahiyyətini anlamaq üçün vacib bir göstəricidir. Hay-küyün arxasındakı səbəbi müəyyən etməklə daha dəqiq bir şəkil əldə etmək mümkündür.
Nəbi Zəngəzur mahalında kəndin yanından keçərkən eşitdiyi hay-küyün nədən ibarət olduğunu bilməsək də, mətnin davamı bu hay-küyün mahiyyətini açıqlamaq üçün əla fürsətdir. Bu, məsələn, bir bayram, bir dava, bir heyvan sürüsünün səsi və ya başqa bir hadisə ola bilər. Bu bilinməyən amil hay-küy sözünün təsvirini daha da maraqlı edir.