izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Hayan sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir: birincisi, əvəz, yerinə mənasında; ikincisi isə hansı tərəf, hara, hansı səmt mənasında.

Birinci mənada "hayandan" ifadəsi, bir şeyin və ya birinin başqa bir şeyin və ya birinin yerinə keçməsini, əvəz olunmasını bildirir. Bu mənada istifadə zamanı, əvəz olunan şeyin ya keyfiyyətsiz olması, ya da əvəz edən tərəfin vəzifənin öhdəsindən gələ bilməməsi nəticəsində mənfi bir durumun yaranması nəzərdə tutula bilər. Misal üçün, "Xəstəliyinə görə, işini hayandan gələn köməkçi gördü, amma işləri daha da qarışdırdı" cümləsində "hayandan gələn köməkçi" ifadəsi, əsl işçinin yerini tutan, lakin öz işini bacarmayan bir şəxsi ifadə edir.

İkinci mənada isə "hayandan" ifadəsi, bir hadisənin və ya şəxsin hansı istiqamətdən, hansı yerdən gəldiyini bildirir. Bu mənada, "hayandan" sözü daha çox məcazi mənada işlənir və hadisənin və ya şəxsin gəldiyi yerin müəyyən edilməməsi, bilinməməsi və ya qeyri-müəyyən olması vurğulanır. Sözügedən misalda, Sultan bəyin sözlərindəki "Mərdimazar oğlu mərdimazar, hayandan gəldi isə bütün işi korladı" cümləsində, "hayandan gəldi" ifadəsi, Mərdimazar oğlunun kim olduğunu və haradan gəldiyini bilməməyi və bu bilinməməyin işin korlanmasına səbəb olduğunu ifadə edir. "Hayandan" ifadəsi burada həm mənşənin bilinməməsini, həm də bu bilinməmənin mənfi nəticələrə gətirib çıxardığını vurğulayır. Beləliklə, "hayandan" ifadəsi hadisənin qeyri-müəyyən və arzuolunmaz bir mənbədən gəlməsini bildirir.

Ümumiyyətlə, "hayandan" ifadəsi həm konkret, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilər və kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşdirilir. Dilçilik baxımından maraqlı bir nümunədir, çünki çox mənalı olmaqla yanaşı, eyni zamanda hər iki mənasında da mənfi bir konnotasiya daşıyır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz