izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Heca (ər. ھَجَاء - həcaːʔ) sözlərin tələffüz quruluşunun əsas vahididir. Ərəb mənşəli olan bu termin, sadəcə olaraq bir dəfə nəfəs alıb verməklə tələffüz edilən səs və ya səs birləşməsini ifadə edir. Lakin, hecanın tərifi yalnız bu qədər sadə deyil. Nəfəs alma-vermə mexanizmindən əlavə, heca fonetik və fonoloji baxımdan da kompleks bir quruluşa malikdir.

Fonetik baxımdan heca, səsin intensivliyinin artımından (səssizdən səsliyə keçid) başlayıb azalmasına (səslidən səssizə keçid) qədər olan bir prosesdir. Bu prosesdə hər hecanın mütləq bir səsli səs (vəl) mövcuddur. Səssiz səslər isə hecanın əvvəlində və ya sonunda yerləşə bilər, amma hecanın mərkəzində mütləq bir səsli səs olur. Məsələn, "kitab" sözündə üç heca var: "ki-tab". Hər hecada ən azı bir səsli səs ("i", "a") mövcuddur.

Fonoloji baxımdan isə heca, sözün strukturunu təşkil edən və vurğunun düşdüyü elementlərdir. Dil qaydaları heca quruluşuna görə dəyişir. Məsələn, Azərbaycan dilində bəzi sözlərin hecalara bölünməsi qaydaları, digər dillərdəki qaydalardan fərqlənir. Hecanı anlamaq, oxunuşu və yazılmanı dəqiq bilmək, sözləri düzgün tələffüz etmək üçün vacibdir. Sözləri hecalara ayırmaq, həm oxumağı, həm də yazı qaydalarını öyrənməyə kömək edir.

Ümumiyyətlə, heca dilin əsas vahidi kimi, həm fonetik, həm də fonoloji cəhətdən mühüm rol oynayır. Onun düzgün anlaşılması dilin əsaslarını daha yaxşı mənimsəməyə imkan yaradır. Heçalar arasındakı səssiz səslərin uzunluğu və tələffüzü bəzən hecanın mənasını dəyişə bilir. Ona görə də, hecaların təhlili, dilin fonetik və fonoloji xüsusiyyətlərini daha dərindən başa düşməyə imkan verir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz