Hesablayıcı sözü, Azərbaycan dilində əsasən bir şeyi hesablamaq, saymaq və ya sayını müəyyən etməklə məşğul olan şəxsi ifadə edir. Bu, sadəcə "sayıcı" sözünün sinonimi kimi də qəbul edilə bilər. Ancaq mənanın daha dərininə nəzər salsaq, hesablayıcının fəaliyyət dairəsinin sadə saymaqdan daha geniş olduğunu görərik.
Hesablayıcı, müxtəlif metodlar və alətlərdən istifadə edərək kəmiyyətləri müəyyən edən, rəqəmləri emal edən və nəticələr çıxaran bir şəxsdir. Bu, sadəcə əl hesablamalarını deyil, həmçinin mürəkkəb riyazi əməliyyatları, statistik analizləri, proqramlaşdırmanı və digər hesablama texnikalarını da əhatə edə bilər. Müasir dövrdə hesablayıcılar, hesablama maşınlarından və kompüterlərdən də geniş istifadə edirlər.
Misal üçün, bir maliyyə mühasibi, bir statistikaçı, bir proqramçı və ya bir elm adamı da öz işlərində hesablama ilə məşğul olur və bu mənada "hesablayıcı" adlandırıla bilərlər. Hətta bir mağazada mal satışı sayan satıcı da müəyyən mənada hesablayıcıdır. Beləliklə, "hesablayıcı" sözünün mənası, kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilər.
Maraqlı bir məqam da odur ki, "hesablayıcı" sözünün kompüter elmində istifadə olunan "counter" (sayğac) sözü ilə etimoloji əlaqəsi var. Bu da sözün əsl mahiyyətini daha aydın göstərir: bir şeyləri saymaq və ölçmək prosesinin aparıcısı.