Şayan-diqqət sözü Azərbaycan dilinin köhnə və klassik ədəbiyyatında işlənmiş bir sifətdir. Müasir dilədə istifadə tezliyi nisbətən az olsa da, leksikonomuzda öz yerini saxlayan və mənası aydın olan bir sözdür.
Əsas mənası "diqqətəlayiq", "nəzərəçarpacaq", "qeyd edilməyə layiq", "əhəmiyyətli", "maraqlı", "diqqəti cəlb edən" kimi ifadələrlə ifadə oluna bilər. Yəni, hər hansı bir hadisə, obyekt, fakt və ya şəxs haqqında danışarkən, onun xüsusi bir əlamətə, xüsusiyyətə malik olduğunu, nəzərə çarpan olduğunu vurğulamaq üçün işlənir. "Şayan-diqqət" sözü ilə ifadə olunan şey sadəcə maraqlı deyil, eyni zamanda əhəmiyyətli və qeyd edilməyə də layiqdir.
Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "şayan" felindən törəmiş bir sifətdir. "Şayan" sözü isə ərəb mənşəli olub, "layiq olan", "layiq gələn" mənalarını verir. Beləliklə, "şayan-diqqət" sözü əslində "diqqətə layiq olan" kimi bir məna daşıyır. Bu mürəkkəb sifətdə "diqqət" sözü də əlavə məna çalarları gətirir və həmin əlamətin həm qeyd olunmasını, həm də tədqiq edilməsini və ya daha dərin araşdırılmasını tələb edən bir xüsusiyyəti ifadə edir.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələri:
- O, şayan-diqqət bir kəşf etdi.
- Konfransda şayan-diqqət məruzələr dinlədik.
- Rəssamın əsərləri şayan-diqqətdir.
- Bu hadisə şayan-diqqət bir tarixi əhəmiyyət daşıyır.
- Onun ədəbi yaradıcılığı şayan-diqqətdir.
Göründüyü kimi, "şayan-diqqət" sözü müxtəlif sahələrə aid olan mövzulara tətbiq oluna bilər və həmin mövzuların əhəmiyyətini, maraqlılığını və qeyd edilməyə layiq olduğunu vurğulayır. Köhnə ədəbiyyatda daha çox rast gəlinən bu sözün müasir dilədə də istifadəsi mümkün və məqsədəuyğundur, xüsusilə də elmi və ədəbi mətnlərdə.