Heyrət sözü, Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir söz olub, güclü bir təəccüb və çaşqınlıq hissini ifadə edir. Sadəcə "təəccüb" deməkdən daha çox, qarşımızdakı hadisənin gözlənilməzliyi, qeyri-adiliyi, hətta bəzən anlaşılmazlığı qarşısında duyduğumuz şok və ya çaşqınlığı daha dolğun şəkildə əks etdirir.
Heyrət, sadəcə bir duyğu deyil, həm də bu duyğunu özündə əks etdirən bədən dili və davranışları ilə müşayiət oluna bilər. Misal olaraq, gözlərin böyüməsi, ağzın açıq qalması, səssiz qalma və ya hətta nəfəsin tutulması kimi fiziki reaksiyalar heyrətin ifadəsində rol oynayır. Usta Murtuz nümunəsində olduğu kimi, hətta geri çəkilmə, geri qayıtma kimi hərəkətlər də heyrətin gücünü göstərir.
Heyrət hissi, müsbət, mənfi və ya neytral ola bilər. Gözəl bir mənzərə, inanılmaz bir nailiyyət və ya gözlənilməz bir xəbər kimi müsbət hadisələr də heyrət hissinə səbəb ola bilər. Ancaq eyni zamanda, qorxulu, təhlükəli və ya çox qəribə bir hadisə də eyni dərəcədə güclü bir heyrət hissi yarada bilər. Hətta, heç bir aydın səbəbi olmayan, anlamaq çətin olan bir vəziyyət də heyrətə səbəb ola bilər. Beləliklə, heyrət hissi çoxşaxəli və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edir.
Ədəbiyyatda heyrət, əsərin gərginliyini artırmaq, oxucunun diqqətini cəlb etmək və hadisələrin təsirini gücləndirmək üçün tez-tez istifadə olunan bir ifadə vasitəsidir. Heyrətin təsviri, əsərin üslubuna və janrına uyğun olaraq müxtəlif üsullarla verilir: obrazlı ifadələr, metaforalar, müqayisələr və təsvir vasitələrindən istifadə olunur.