Təhəyyür (ər. تعجب - ta'accub) sözü köhnə Azərbaycan dilində geniş işlənən bir leksik vahiddir. Müasir dilin leksik ehtiyatında nisbətən az rast gəlinməsinə baxmayaraq, klassik ədəbiyyatımızda və xalq yaradıcılığımızda tez-tez istifadə olunmuşdur. Mənası "heyran olma, heyrətə düşmə, heyrətə gəlmə, mat qalma, matı-mutu qalma" kimi ifadələrlə izah olunsa da, bu təriflər onun ifadə etdiyi duyğunu tam əhatə etmir.
Təhəyyür sadəcə olaraq bir hadisə qarşısında heyrətə gəlmək deyil, daha çox bu heyrətin dərinliyi, qəfil və gözlənilməz bir şeylə qarşılaşma nəticəsində yaranan şok və təəccüb hissinin ifadəsidir. Həmçinin, bu təəccüb hissi insanın gözləmədiyi bir hadisə qarşısında düşüncə qabiliyyətinin bir müddətə dayanıb qalmasını, dərk etmə prosesinin ləngiməsini də bildirir. “Mat qalma”, “matı-mutu qalma” ifadələri bu mənanı daha yaxşı əks etdirir.
Misal üçün, "O, eşitdikləri qarşısında təhəyyürə düşdü" cümləsində təhəyyür, sadəcə olaraq heyrət deyil, eşitdiklərinin o qədər gözlənilməz və təsirli olması səbəbindən dərk etmə qabiliyyətinin bir anlıq dayanmasına, şoka düşməsinə işarə edir. "Səhnədəki gözəllik onu dərin bir təhəyyür içində saxladı" cümləsində isə təhəyyür heyrətin şiddəti və davamlılığını vurğulayır.
Ərəb mənşəli olan "تَعَجُّب" (ta'accub) felindən törəmiş "تَحَيُّر" (taḥayyur) sözünün mənası əslində "dərin düşüncəyə dalmaq, çaşqınlıq, çaş-başqalıq" kimi də izah oluna bilər. Ancaq Azərbaycan dilində bu söz daha çox "heyranlıqla müşayiət olunan dərk etmə çətinliyi" mənasında istifadə olunmuşdur. Beləliklə, təhəyyür, sadəcə olaraq heyrət deyil, dərin, qəfil və gözlənilməz bir hadisə qarşısında yaranan şok, dərk etmə çətinliyi və heyrətlənmənin birləşməsidir.