Həbs sözü ərəb dilindən gəlmiş olub, əsasən azadlığın məhdudlaşdırılması, bir şəxsin istintaq və ya cəza məqsədilə müəyyən bir müddətə həbsxanaya salınması mənasını verir. Lüğətlərdə sadəcə "dustağasalma" və ya "azadlıqdan məhrumetmə" kimi qısaca izah olunsa da, həbs anlayışı çox daha mürəkkəb və çoxşaxəlidir.
Həbs, hüquqi baxımdan müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər. Məsələn, istintaq həbsi, qətimkan həbsi, inzibati həbs və cəza həbsi kimi. Hər birinin müddəti, əsasları və hüquqi əsasları fərqlidir. İstintaq həbsi, cinayət törətməkdə şübhəli bilinən şəxsin istintaq müddəti ərzində saxlanılması üçün tətbiq olunur, qətimkan həbsi isə məhkəmənin qərarı ilə həyata keçirilir və məhkəmə prosesinə qədər davam edə bilər. İnzibati həbs isə inzibati qanun pozuntularına görə tətbiq olunur və cəza həbsi isə məhkəmənin verdiyi qərar əsasında həyata keçirilir.
Həbs, yalnız fiziki azadlığın məhdudlaşdırılması deyil, həm də psixoloji təsirlərə malikdir. Həbs olunan şəxs, azadlığından, ailəsindən, işindən və sosial həyatından məhrum olur ki, bu da ciddi psixoloji problemlərə səbəb ola bilər. Həbsin müddəti və şərtləri həbs olunan şəxsin psixoloji vəziyyətinə ciddi təsir göstərir.
Tarix boyu həbs müxtəlif mədəniyyətlərdə müxtəlif formalarda mövcud olub. Qədim dövrlərdə həbsxanalar, indiki kimi deyil, daha çox qaranlıq, sərt və sağlamlıq üçün təhlükəli yerlər olub. Müasir həbsxanaların əksəriyyətində isə müəyyən standartlara riayət olunmağa çalışılır, baxmayaraq ki, həbs şərtləri ölkədən ölkəyə fərqlənir.
Beləliklə, "həbs" sözü sadəcə azadlıqdan məhrum etmə demək deyil, mürəkkəb hüquqi, sosial və psixoloji prosesləri əhatə edən geniş bir anlayışdır.