izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Həlqəvi [ər.] (klas. bax halqavari) — dairəvi, halqa şəklində olan, halqaya bənzəyən. Bu söz, qədim türk dillərindən gələn bir söz olaraq, formaların, quruluşların və ya hərəkətlərin halqa və ya dairə ilə əlaqəsini ifadə edir. Sadəcə "dəyirmi" demək deyil, daha çox həmin dairəvi formaların bağlı, davamlı və ya təkrarlanan bir xüsusiyyətini vurğulayır.

Məsələn, "həlqəvi yol" desək, bu, dairəvi və ya oval bir yol demək deyil, daha çox bir nöqtədən başlayıb yenidən oraya qayıdan, bağlı bir marşrut olduğunu bildirir. "Həlqəvi dağlar" ifadəsində isə dağların bir-birinə bağlanmış və dairəvi və ya halqa şəklində yerləşməsindən söhbət gedir. Hətta "həlqəvi proses" ifadəsində, hadisələrin davamlı və təkrarlanan, qapalı bir dövr ərzində baş verməsini ifadə edə bilər.

Ədəbiyyatda və elmdə də geniş istifadə olunan "həlqəvi" sözü, obyektlərin forması ilə yanaşı, onların funksiyası və qarşılıqlı əlaqələrinin xüsusiyyətlərini də ifadə edir. Məsələn, kimyada həlqəvi birləşmələr, atomların halqa şəklində birləşməsi ilə əmələ gələn molekulları təsvir etmək üçün istifadə olunur. Beləliklə, "həlqəvi" sözü, sadə bir təsvirdən çox, dəqiq və spesifik bir anlayışı ifadə edən, zəngin məna daşıyan bir termindir.

Müasir Azərbaycan dilində daha çox "halqavari" sözü işlənsə də, "həlqəvi" sözünün köhnə və klassik ədəbiyyatda rast gəlinməsi, onun dil tarixi baxımından əhəmiyyətini göstərir. Bu sözün istifadəsi, yazı dilinə zənginlik qatır və mətni daha ifadəli edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz