Həmiyyətli sifəti, əsasən də Azərbaycan dilinin zəngin mədəniyyət və tarixi kontekstində, sadəcə "həmiyyət sahibi olan" kimi tərcümə edilməkdən daha geniş və dərin bir mənaya malikdir. Bu söz, bir insanın özünə, ailəsinə, qohumlarına, vətəninə və ya bağlı olduğu hər hansı bir qrupa qarşı duyduğu güclü məsuliyyət hissi, qeyrət, namus və təəssübkeşliyi ifadə edir. Həmiyyətli insan, dəyərlərinə bağlı qalır, haqsızlığa dözmür, özünün və ətrafındakıların şərəfini qoruyur.
Həmiyyət, sadəcə olaraq qan qohumluğu hissinin üstündə qurulmuş bir anlayış deyil. Bu, daha geniş bir məfhum olub, bir insanın öz mənsubiyyətini dərk etməsi, bu mənsubiyyətə bağlılığı və onun müdafiəsi üçün fədakarlıq göstərməyi əhatə edir. Misal üçün, bir kəndin həmiyyətli insanları, öz kəndinin adını, ənənələrini və mədəniyyətini qorumaq, kəndin inkişafı üçün çalışmaq kimi davranışlarla öz həmiyyətlərini göstərirlər.
Verilən misalda "Bu kəndin adamları istəyiblər, … özlərini Astaranın qeyrətli və həmiyyətli adamlarına oxşatsınlar" cümləsində, kənd sakinlərinin Astaralıların qeyrət və həmiyyət nümunəsinə əsasən öz davranışlarını formalaşdırmaq istədikləri vurğulanır. Bu, həm də həmin kənd sakinlərinin özlərinə layiq olan yüksək mənəvi dəyərlərə sahib olmaq arzusunu ifadə edir. Həmiyyətli olmaq, sadəcə olaraq bir xüsusiyyət deyil, həm də bir məqsəd, bir idealdir.
Ümumiyyətlə, "həmiyyətli" sözü, müasir dövrdə bəzən az işlənsə də, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yeri və əhəmiyyəti olan bir sözdür. O, insanların mənəviyyatını, şərəf və namus anlayışını əks etdirən dəyərli bir anlayışı təmsil edir.