Həmtay sözü farsca mənşəli olub, "həmyaş", "yaşıd", "yoldaş" və "tay" mənalarını ehtiva edir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq bu sözlərin sinonimi kimi izah edilməsinə baxmayaraq, "həmtay" sözü daha dərin bir məna daşıyır. Sadəcə yaşca və ya sosial statusca bərabər olmağı deyil, daha çox bənzərlik, oxşarlıq, bərabərlik və bir-birini tamamlamağı ifadə edir. Bu, sadəcə bir yoldaşlıqdan çox, bir-birini anlayan, dəstəkləyən, oxşar düşüncə tərzinə malik iki varlığın münasibətini təsvir edir.
Sözün mənasını daha da aydınlaşdırmaq üçün nümunələrə baxaq. "Yaşıd" və "həmyaş" sözləri daha çox yaş baxımından bərabərliyi ifadə edərsə də, "həmtay" sözü yaşdan kənara çıxaraq, şəxsiyyət xüsusiyyətləri, maraqlar, bacarıqlar, hətta dünyagörüşü baxımından oxşarlığı vurğulayır. Belə ki, iki insan həm yaşca, həm də düşüncə tərzi, davranış tərzi baxımından oxşar ola bilər; bu halda onlar həm yaşıd, həm də həmtaydırlar. Ancaq yaşca fərqli olan, lakin oxşar xüsusiyyətlərə malik iki insan üçün yalnız "həmtay" sözü uyğun gəlir.
Ədəbiyyatda "həmtay" sözünün istifadəsi daha da maraqlıdır. Sözün məcazlı mənada istifadəsi də mümkündür. Məsələn, bir əsərin bənzər bir əsərlə müqayisəsi zamanı, yaxud bir hadisənin bənzər bir hadisə ilə müqayisəsi zamanı "həmtay" sözündən istifadə olunur. Bu halda söz, bir-birinə bənzərlik, eynilik və ya uyğunluğu vurğulayır. Mütləq eynilik deyil, bənzərlik ön plana çıxır.
Ümumiyyətlə, "həmtay" sözü sadə bir sinonimdən daha çoxdur. O, bərabərliyi, oxşarlığı, tamamlayıcılığı və dərin bir bağlılığı ifadə edən zəngin mənalı bir sözdür. Bu sözün istifadəsi, yazıda və nitqdə daha dəqiq və obrazlı ifadəyə imkan verir.