Hicaz (ərəbcədən) – Azərbaycan muğam sənətinin ən qədim və zəngin ənənələrə malik olan əsas muğamlardan biridir. Adını ərəb dünyasının Hicaz bölgəsindən almış bu muğam, musiqi tarixinin dərinliklərindən gələn, əsrlər boyu inkişaf edərək bugünkü formasını almış bir sənət nümunəsidir. Onun melodik xüsusiyyətləri, əsasən, məkan və zamanın sərhədlərini aşaraq, şərq musiqisinin digər üslublarına da təsir etmişdir.
Hicaz muğamının əsas xüsusiyyəti, həzin, lirik və eyni zamanda, qürurlu, özünəməxsus bir melodik quruluşa malik olmasıdır. Çox vaxt, kədər və sevincin qarışığı kimi təsvir olunan bu muğam, ifaçının duyğularını tamaşaçıya dərin və səmimi şəkildə çatdırır. Onun melodik xətti, əsasən, macama (əsas səs) və bəstəkarın (melodiya ifaçısı) tərəfindən yaradılan improvizasiya üslubunda hərəkət edir. Bu improvizasiya, həm musiqi biliklərini, həm də ifaçının duyğu və təcrübəsini əks etdirərək, hər ifada fərqli bir rəng qazanır.
Hicaz üstündə oxumaq, muğam ifaçılığı üçün xüsusi bir bacarıq tələb edir. Çünki, bu muğamın çox zərif və incə melodik quruluşu, ifaçının səs texnikası, intonasiya, ritm və ifadə qabiliyyəti üzərində böyük tələbkarlıq yaradır. Musiqişünaslar Hicaz muğamının əsas laddını (tonal sistemini) və onun əlavə laddan və şöbələrdən ibarət olduğunu qeyd edirlər. Bu əlavə laddan və şöbələr, muğamın zənginliyini artıraraq, onun fərqli təfsir imkanlarını genişləndirir.
Qısacası, Hicaz, Azərbaycan muğamının ən qiymətli və sərt sınaq tələb edən incilərindən biridir. Onun öyrənilməsi və ifası uzun illər təcrübə və səbr tələb etsə də, nəticədə ifadənin və estetik zövqün yüksək səviyyəsini əks etdirən, unudulmaz bir sənət təcrübəsi hədiyyə edir.