Hicrət (ər. هجرة - hijra) sözü öz vətənini, doğma yurdunu tərk edib başqa bir yerə köçmə, mühacirət mənasını verir. Bu, sadəcə coğrafi bir dəyişiklik deyil, həm də sosial, mədəni və ruhi bir prosesi əhatə edir. Hicrət edən insan, arxasında öz əzizlərini, tanış həyat tərzini, adət-ənənələrini, bəzən isə xatirələrini qoyaraq yeni bir həyata qədəm qoyur. Bu, həm də cəsarət, risk götürmə və yeni bir mühitə uyğunlaşma tələb edən bir hərəkətdir.
İslam dinində hicrət xüsusi bir əhəmiyyət daşıyır. Hz. Mühəmmədin (s.ə.s.) Məkkədən Mədinəyə hicrəti, İslam tarixinin başlanğıcı sayılır və hicri təqvimi də bu hadisəyə əsasən hesablanır. Bu hicrət, yalnız coğrafi bir dəyişiklik deyil, eyni zamanda yeni bir ictimai quruluşun, İslam dövlətinin əsasını qoyan bir hadisədir. Məkkədə müşriklərin təzyiqlərinə məruz qalan Müsəlmanlar, Mədinədə yeni bir həyat qurmaq, dinlərini sərbəst şəkildə yaşamaq imkanı əldə ediblər.
Lakin hicrət yalnız dini səbəblərlə deyil, müxtəlif səbəblərdən – iqtisadi çətinliklər, təbii fəlakətlər, siyasi təzyiqlər, müharibələr və s. səbəblərdən də baş verə bilər. Tarix boyu milyonlarla insan məcburi və ya könüllü olaraq öz doğma yerlərini tərk edərək başqa yerlərə köçmüşdür. Bu köçlər, həm insan həyatına, həm də mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsirinə böyük təsir göstərmişdir. Beləliklə, hicrət, insan həyatında həm fərdin həyatını, həm də bütövlükdə cəmiyyətin həyatını dəyişdirən əhəmiyyətli bir hadisədir.
“Hicrət etmək” və ya “hicrət qılmaq” ifadələri, öz vətənini tərk edib başqa bir yerə getmək, köçmək mənasında işlənir və bu hərəkətin arxasındakı səbəblərdən asılı olmayaraq, həmişə bir dəyişiklik, bir yeniliyə qədəm qoymaq mənasını ehtiva edir.