Mühacirət (ər. مُهاجِرَة - muhājira) sözü ərəb dilindən götürülmüşdür və kökünə görə “köçmək”, “səfər etmək”, “bir yerdən başqa yerə getmək” mənalarını ifadə edir. Lakin Azərbaycan dilində mühacirət daha konkret və məcazi mənalarda işlədilir.
Müasir Azərbaycan dilində mühacirət, siyasi, iqtisadi, sosial və ya dini səbəblərdən öz vətənini tərk edib başqa bir ölkəyə daimi və ya müvəqqəti olaraq köçmə deməkdir. Bu köçmə həm məcburi, həm də könüllü xarakter daşıya bilər. Məcburi mühacirət, təqiblər, müharibələr, təbii fəlakətlər və ya digər zorakılıq halları nəticəsində baş verir. Könüllü mühacirət isə daha yaxşı həyat şəraiti axtarışı, təhsil almaq, iş tapmaq və s. kimi səbəblərdən həyata keçirilir.
Mühacirətin əsas xüsusiyyəti, köçən şəxsin öz vətənini uzunmüddətli və ya daimi olaraq tərk etməsidir. Sadəcə səyahət və ya qısamüddətli səfərlərdən fərqli olaraq, mühacirət yeni bir məskən salmağı, yeni bir həyat qurmağı nəzərdə tutur. Mühacir özünün yeni yaşayış yerində qanunvericiliyə əsasən müəyyən hüquq və vəzifələrə malik olur.
Mühacirət anlayışı müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar daşıya bilər. Məsələn, "tarixi mühacirət", "iqtisadi mühacirət", "siyasi mühacirət" kimi ifadələr mühacirətin müxtəlif səbəblərini və formalarını ifadə edir. Həmçinin, “mühacir ədəbiyyatı”, “mühacir diasporası” kimi terminlərdə də mühacirət anlayışı öz əksini tapır.
Cümlə içərisində nümunələr:
- XX əsrin əvvəllərində çoxlu sayda azərbaycanlı Rusiyadan mühacirət etmişdir.
- İqtisadi çətinliklər onu mühacirət etməyə məcbur etdi.
- Müharibədən qaçaraq mühacirət edən ailələrə yardım göstərilir.
- Mühacirət onun həyatını tamamilə dəyişdi.