izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Hiyləgər sifəti, əsasən fars mənşəli "hiylə" və "-gər" şəkilçisindən əmələ gəlmişdir (ərəb dilindəki "hiylə" sözü ilə də əlaqələndirilməkdədir). Bu söz, sadəcə olaraq "hiylə işlədən" demək deyil, daha çox dərin və çoxşaxəli bir mənaya malikdir. Hiyləgər bir insan, sadəcə olaraq aldatmağı bacaran biri deyil, həm də fikirini və planlarını gizlətməkdə, başqalarını manipulyasiya etməkdə, xəyanətkar və məkrli davranışlarda usta olan biridir. Onun hiylələri, səthi oyunlardan çox, mürəkkəb planlar və uzunmüddətli strategiya tələb edir. Hiyləgərlik, əxlaqi cəhətdən qınaq doğuran bir xüsusiyyət olsa da, bədii əsərlərdə və hekayələrdə, xüsusən də qəhrəmanların düşmənləri kimi, böyük maraq doğuran bir xarakter xüsusiyyəti kimi təsvir edilə bilir.

Hiyləgər adamlar, öz məqsədlərinə çatmaq üçün, yalan danışmaqdan, aldatmaqdan, səmimiyyətsiz davranmaqdan və başqalarını manipulyasiya etməkdən çəkinmirlər. Onlar öz hiylələrini bacarıqla gizlətməyi bacarır və əksər hallarda başqalarının şübhəsini oyandırmırlar. Lakin, hiyləgərlik həmişə müvəffəqiyyətə aparmaz; bəzən hiyləgərlik öz sahibinə qarşı çevrilib qayıda bilər. Hiyləgərliyin bəzi hallarda ucuz və qısamüddətli qazanc gətirə bilməsi, onun uzaqgörənlik və ədalət prinsiplərinə zidd olduğunun bir göstəricisidir.

Sözün sinonimləri olan "kələkbaz", "fəndgir", "bic" və "məkrli" sözləri də hiyləgərliyin müxtəlif tərəflərini əks etdirir. "Kələkbaz" daha çox adi və sadə hiylələr işlədən şəxsi ifadə edir, "fəndgir" isə daha çox düşünülmüş və planlı hiylələrə üstünlük verən birini təsvir edir. "Bic" sözü isə daha çox şərinə şərlə qarşı çıxan hiyləgərliyi ifadə edir. "Məkrli" isə hiyləgərliyin gizli və xain tərəfini vurğulayır.

Nəticə etibarilə, "hiyləgər" sadəcə bir söz deyil, insan təbiətinin mürəkkəb və çoxşaxəli bir tərəfini ifadə edən dərin mənalı bir termindir. Onun istifadəsinə diqqət etmək lazımdır, çünki bu söz həm tərifdə, həm də tənqidə istifadə oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz