Xanım sözü Azərbaycan dilində hörmət və ehtiram ifadə edən, qadınlara ünvanlanan bir müraciət formasıdır. Sadəcə bir ad deyil, arxasında dərin mədəni və sosial bir kontekst daşıyır. "Bəyim" kimi sinonimlərlə əlaqələndirilərək, qadına duyulan ehtiramı, hətta sevgi və bağlılığı ifadə edir.
Tarixən, "xanım" sözü yüksək sosial təbəqələrə mənsub qadınlar üçün istifadə olunsa da, günümüzdə daha geniş yayılıb və müxtəlif sosial statuslu qadınlara hörmətlə müraciət etmək üçün istifadə olunur. Bu, sözün zamanla mənasının dəyişmədiyini, əksinə, daha geniş və daxil edici hala gəldiyini göstərir. Yalnız yaşlı qadınlara yox, həmçinin gənc qızlara da hörmət ifadə etmək məqsədilə istifadə oluna bilər.
Ədəbiyyatda "xanım" sözü tez-tez poetik bir üslubda işlədilir və obrazın gözəlliyini, zərifliyini, lütfünü vurğulamaq üçün istifadə olunur. Muradın şeirdəki "Ah, xanım, bir sənsən mənim pənahım..." misrasında olduğu kimi, söz qadının qoruyuculuğunu, təsəlli verici rolunu da ifadə edir. Bu, sözün sadə bir ad olmağından daha çox dərin bir məna kəsb etdiyini göstərir.
Beləliklə, "xanım" sözü sadəcə bir ad deyil, qadına hörmət, ehtiram, sevgi və bağlılığın ifadə olunduğu, zamanla inkişaf edərək mədəniyyətimizin ayrılmaz hissəsinə çevrilmiş bir ünvanlama formasıdır.