Kanyon (isp. cañón): İspan dilindən keçmiş, sərt və dik yamaclı, dərin və dar bir dərəni ifadə edən coğrafi termindir. Sözün etimologiyası ispanca "cañón" sözündən gəlir ki, bu da "top lüləsi" mənasını verir. Bu oxşarlıq kanyonların uzun, dar və dik divarlı formasından irəli gəlir, sanki nəhəng bir top lüləsinə bənzəyirlər.
Kanyonlar, əsasən çayların və ya digər su axınlarının uzun müddətli eroziya fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlir. Suyun daşları aşındırması və qayaları parçalayaraq, V şəklində dərin bir dərə yaradır. Kanyonların divarları çox hündür və dik ola bilər, hətta yüzlərlə metr hündürlüyə çata bilərlər. Bu dik yamacların əmələ gəlməsində, çayın eroziya gücünün əlavə olaraq təbii proseslər kimi qaya növləri, tektonik hərəkətlər və iqlim amilləri də rol oynayır.
Dünyanın bir çox yerində, xüsusilə quru və ya yarı-quru iqlim zonalarında möhtəşəm kanyonlar vardır. Kolorado Kanyonu, ABŞ-da yerləşən ən məşhur kanyonlardan biridir və onun möhtəşəm mənzərəsi turistləri həmişə cəlb edir. Ancaq kanyonlar sadəcə gözəl mənzərələr deyil, həm də zəngin biomüxtəlifliyin məskəni ola bilər. Dik yamaclarda müxtəlif bitki və heyvan növlərinə rast gəlinir ki, bu da kanyonları unikal ekoloji sistemlər halına gətirir. Onların geologiyası və geomorfologiyası isə geoloqlar və alimlər üçün dəyərli bir tədqiqat sahəsidir.
Beləliklə, kanyon sadəcə “sıldırımlı dar dərə” deyil, təbiətin milyon illər ərzində yaratdığı möhtəşəm, həm də elmi cəhətdən maraqlı bir coğrafi formasıdır. Onların əmələ gəlmə tarixi, unikal ekosistemləri və mənzərələri, bu təbii möcüzələri daha da maraqlı edir.