Kazak sözü tarixən XV-XVII əsrlərdə Rusiya imperiyasının hüdudlarından kənarda, xüsusilə Don, Yaik (indiki Ural) və Zaporojye çaylarının ətrafında özünüidarəetmə əsasında yaşayan azad insanların adını ifadə edirdi. Bu insanlar əsasən feodal mülkədarların və çar hökumətinin ağır zülmündən qaçıb azadlıq axtaran təhkimli kəndlilər, nökərlər, eləcə də müxtəlif sosial təbəqələrə mənsub şəxslərdən təşkil olunmuşdu. Onlar öz qanunlarını, öz idarəetmə sistemlərini qurmuş, öz ordularını yaradaraq həm düşmənlərdən, həm də hökumətin təzyiqindən müdafiə olunmağı bacarmışdılar.
Kazakların həyat tərzi əsasən hərbi-demokratik quruluşa söykənirdi. Onlar əsasən atçılıqla, ovçuluqla və balıqçılıqla məşğul olur, qonşu xalqlara qarşı hərbi əməliyyatlar keçirirdilər. Bu əməliyyatlar həm soyğunçuluq, həm də öz müdafiə məqsədləri daşıyırdı. Bəzi kazak dəstələri çar ordusunun tərkibində xidmət edərək mükafatlar alır, bəziləri isə müstəqil olaraq fəaliyyət göstərirdi. Onların ictimai-siyasi təşkilatlanma forması özünəməxsus idi və hər bir kazak birliyi özünün daxili qaydaları və liderləri ilə fərqlənirdi.
Kazak sözünün etimologiyası müxtəlif şəkildə izah edilir. Bəzi alimlər onu "azad adam" mənasını verən türkcə köklərlə əlaqələndirir, bəziləri isə başqa dillərdən mənşəli sözlərə istinad edir. Lakin "azadlıq", "sərbəstlik" anlayışının bu terminin mahiyyətini tamamilə əks etdirdiyini qeyd etmək lazımdır. Kazaklar həm müstəqilliyinə can atan, həm də mürəkkəb bir sosial-tarixi mühitdə yaşamağa məcbur olmuş, rəngarəng və qəhrəmanlıq dolu bir tarixə sahib olmuş xalq qruplarıdır.
Bu gün "kazak" termini həm tarixi bir anlayış olaraq, həm də Rusiyanın bəzi bölgələrində yaşayan xüsusi etnik qrupların adını ifadə edir. Onların mədəniyyəti, adət-ənənələri və tarixi keçmişi bu gün də diqqət çəkir və tədqiq olunur.