Kələ-kötür sifəti, əsasən səthlərin hamar olmamasını, qeyri-bərabər, girintili-çıxıntılı olmasını ifadə edir. "Hamar"ın əksidir. Üstü qabarıq və çökək hissələrlə örtülü, dəniz dalğalarına bənzər bir görünüşü təsvir etmək üçün işlədilir. Sadəcə, "nahamar" sözündən fərqli olaraq, kələ-kötürlük daha çox xırda, müxtəlif ölçülü qabarıqlıq və çökəkliklərin mövcudluğunu vurğulayır. Belə ki, bir daş kələ-kötür ola bilər, ancaq bir divar sadəcə nahamar ola bilər. Kələ-kötürlük, səthin toxumasında əhəmiyyətli dərəcədə qeyri-bərabərliyi əks etdirir.
Bu sözün təsviri mahiyyəti onun məcazi mənalarda da işlədilməsinə imkan verir. Məsələn, bir işin "kələ-kötür" olması, o işin çətin, mürəkkəb, bir çox maneə və çətinliklərlə dolu olmasını bildirə bilər. Bu mənada "kələ-kötür yol", "kələ-kötür həyat" ifadələri çətinliklərə dolu bir yol və ya həyatı təsvir edir. Bu isə sözün yalnız fiziki səthləri deyil, həm də mürəkkəb prosesləri və vəziyyətləri təsvir etmək üçün istifadə edilə biləcəyini göstərir.
Kələ-kötür sözü, təbiətin və insan əlinin yaradıcılığının qeyri-kamilliyini, qeyri-müntəzəmliyini və bəzən də özünəməxsus gözəlliyini ifadə edən şəkillər yaratmaq üçün də istifadə olunur. Məsələn, kələ-kötür dağlar, kələ-kötür sahillər, kələ-kötür ağac gövdəsi - bu ifadələr təbiətin özünəməxsus və təkrarolunmaz gözəlliyini vurğulayır.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, "kələ-kötür" sözü həm konkret, həm də məcazi mənalarda istifadə olunan, səthin və ya prosesin qeyri-bərabərliyini, mürəkkəbliyini və hətta bəzən gözəlliyini ifadə edən zəngin məna daşıyan bir söz olduğunu söyləmək olar.