Kinayə (ərəbcədən) – bir sözün və ya ifadənin zahirən bir mənada, əslində isə fərqli, adətən əks mənada işlədilməsidir. Kinayə, dilin incə və zəngin ifadə vasitələrindən biri olub, məqsədə çatmaq üçün dolayı yolla, gizli bir məna ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bu, sadə bir mənanın arxasında daha dərin və çox vaxt ironik, satirik və ya ələ salmaq məqsədi daşıyan bir məna gizlətmək deməkdir.
Kinayənin əsas xüsusiyyəti, sözlərin zahiri mənasının ardında gizlənən həqiqi mənanın oxucunun və ya dinləyicinin zəkası və təcrübəsinə istinad etməsidir. Yəni, kinayəni anlamaq üçün kontekstin, danışanın niyyətinin və dinləyicinin mədəniyyət fonunun dərk edilməsi vacibdir. Məlumatlı bir oxucu və ya dinləyici kinayənin əsl mənasını asanlıqla başa düşərkən, məlumatı az olanlar zahiri mənanı qəbul edə bilərlər.
Kinayənin müxtəlif növləri mövcuddur. Məsələn, ironik kinayə dərin bir məna gizlətmək üçün ziddiyyətlərdən istifadə edir. Satirik kinayə isə əsasən tənqid və ələ salma məqsədi daşıyır. Kinayə bədii ədəbiyyatda, gündəlik danışıqda, siyasətdə və hətta elmdə belə geniş istifadə olunur. Uğurlu bir kinayə həm oxucunun diqqətini cəlb edir, həm də onu düşünməyə vadar edir.
Misal olaraq, "Çox ağıllı insanmışsınız!" ifadəsi şübhəsiz ki, kinayə ola bilər, əgər danışan həmin insanın əməllərindən razı deyilsə və sözlərinin əksini nəzərdə tutursa. Kinayənin təsiri kontekstdən və intonasiyadan çox asılıdır. Yazılı nitqdə isə kinayəni ifadə etmək üçün adətən vurğu işarələri və digər üslubi vasitələrə əl atılır.
Beləliklə, kinayə, sadəcə dolayı məna verən söz və ya ifadə deyil, zəngin bir ədəbi vasitədir ki, məqsədə düz bir şəkildə çatmaqdan daha çox təsir bağışlayır və hətta daha yaddaqalan olur.