Komissar [fr. commissaire] sözü, keçmiş Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqında (SSRİ) geniş yayılmış bir termin olub, müxtəlif sahələrdə rəhbərlik vəzifələrini icra edən şəxsləri ifadə edirdi. 1918-ci ildən 1946-cı ilədək olan dövrdə, xüsusilə Bolşevik hakimiyyətinin ilk illərində, komissarlar ictimai-siyasi, təşkilati və inzibati sahələrdə əhəmiyyətli rol oynayırdılar.
Komissar vəzifəsi, müasir anlamda nazir və ya rəis kimi qəbul edilə bilər, ancaq onun özünəməxsus xüsusiyyətləri vardı. Komissarlar, adətən, partiya tərəfindən təyin olunurdular və onların səlahiyyətləri, müvafiq nazirlik və ya idarələrdən daha geniş ola bilirdi. Bu, xüsusilə, inqilabi dövrdə, dövlət qurumlarının hələ tam formalaşmadığı bir zamanda daha aydın görünür. Komissarlar, həm inzibati, həm də siyasi işləri həyata keçirmək məsuliyyətini daşıyırdı.
Komissarlar müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərirdilər: xalq komissarları (xalq əməliyyat nazirləri kimi düşünülə bilər), hərbi komissarlar (ordu bölmələrinə rəhbərlik edirdilər), icra komissarları (yerli səviyyədə idarəetmə) və s. Onların vəzifələri, fəaliyyət göstərdikləri sahəyə görə fərqlənirdi, lakin ümumi bir xüsusiyyət partiya xəttinin həyata keçirilməsi idi.
Maraqlıdır ki, "komissar" sözü Fransız dilindən götürülmüşdür və əslində "əmanətçi", "vəkil" mənasını verir. Bu, SSRİ kontekstində tamamilə yeni bir məna qazandı və totalitar rejimin özünəməxsus bir rəhbərlik strukturunun tərkib hissəsi oldu. Komissarlar haqqında danışarkən, onların rolu və səlahiyyətləri haqqında olan tarixi konteksti nəzərə almaq vacibdir, çünki bu termin müxtəlif dövr və kontekstlərdə fərqli mənalar daşıya bilər.