Komissarlıq sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "başında komissar duran idarə, orqan" kimi izah olunur. Lakin bu tərif, sözün tarixi kontekstini və istifadəsinin müxtəlifliyin tam əks etdirmir.
Komissarlıq, əslində, konkret bir şəxsin – komissarın – rəhbərlik etdiyi və müəyyən bir sahəyə aid səlahiyyətlərə malik olan idarəni, təşkilatı və ya qurumu bildirir. Bu səlahiyyətlər, komissarın vəzifəsinin xarakterindən və məqsədindən asılı olaraq, olduqca geniş və müxtəlif ola bilər. Məsələn, tarixi kontekstdə, inzibati, siyasi və ya hərbi sahələrdə fəaliyyət göstərən müxtəlif komissarlıqlar mövcud olub.
Sözün mənasını daha da dəqiqləşdirmək üçün, tarixi kontekstin nəzərə alınması vacibdir. Məsələn, Sovet dövründə "əmək komissarlığı", "xalq komissarlığı" kimi terminlər geniş yayılmışdı və müasir "nazirlik" anlayışına bənzəyirdi. Bu mənada, komissarlıq, hökumətin müəyyən bir sahəyə nəzarət edən bir hissəsi kimi təsəvvür edilə bilər.
Misal olaraq verilən "nə məhəlli komitə, nə ittifaq, nə də əmək komissarlığı [Zeynalın] tamamilə işdən xaric edilməsinə əsas etibar..." cümləsində, "əmək komissarlığı" sözü, işçilərlə bağlı məsələləri həll edən və əmək qanunvericiliyinin tətbiqini təmin edən dövlət orqanını ifadə edir. Bu, komissarlığın konkret bir funksiyasını və səlahiyyət dairəsini göstərir.
Beləliklə, "komissarlıq" sözünün mənası, həm konkret bir idarəni, həm də həmin idarənin fəaliyyət göstərdiyi sahəni və səlahiyyətlərini əhatə edir. Tarixi kontekst və istifadə olunan kontekstdən asılı olaraq, mənanın daha dəqiq şəkildə müəyyən edilməsi vacibdir.