izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Kommuna [fr. commune] sözü fransız dilindən gələrək, əmək və mülkiyyətin ümumi olması prinsipinə əsaslanan bir kollektivi ifadə edir. Bu, sadəcə bir yerdə yaşayan bir qrup insan deyil; kommunanın əsasını təşkil edən, üzvlərinin həyatlarının bütün aspektlərini – əmək fəaliyyətindən tutmuş məişət təsərrüfatına qədər – birgə idarə etmək istəyi və qərarların kollektiv şəkildə alınmasıdır.

Tarix boyu müxtəlif formalarda mövcud olmuş kommunaların ümumi xüsusiyyəti, şəxsi mülkiyyətin məhdudlaşdırılması və ya tamamilə ləğv edilməsi, əməyin birgə bölüşdürülməsi və istehsal olunan məhsulların ümumi fayda üçün istifadəsidir. Bu, idealistcə sosial bərabərliyi hədəfləyən bir modeldir. Ancaq praktikada kommunalar, onların ölçüsündən, daxili quruluşundan və xarici amillərdən asılı olaraq, fərqli dərəcələrdə uğur qazanmışdırlar.

Kommuna anlayışına müxtəlif ideologiyalar və siyasi hərəkatlar fərqli mənalar yükləmişlər. Məsələn, sosialist və anarxist hərəkatlar kommunanı kapitalizmə alternativ bir sosial sistem kimi görmüş, öz ideal cəmiyyətlərinin qurulmasında kommuna modelindən ilham almışlar. Tarixdə Paris Kommunası kimi tarixi hadisələr də bu anlayışın əhəmiyyətini və mürəkkəbliyini vurğulayır.

Müasir dövrdə də "kommuna" anlayışı müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunur. Bəzi hallarda, kollektiv yaşayış və əməkdaşlığa əsaslanan kiçik, müstəqil icmaları ifadə etmək üçün işlədilir. Digər hallarda isə, kollektiv mülkiyyətin və birgə idarəetmənin müəyyən elementlərinin tətbiq olunduğu qurumlar üçün istifadə oluna bilər. Beləliklə, "kommuna" həm tarixi bir fenomen, həm də gələcək sosial təşkilatlanma modelləri üçün bir ilham mənbəyi olaraq qalmaqdadır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz