Kommunizm [fr. əsli lat. communis – ümumi]: Tarixdə mövcud olmuş və müxtəlif ideologiyalar tərəfindən təbliğ edilmiş bir ictimai-iqtisadi sistemdir. Əsasını istehsal vasitələrinin kollektiv (ümumi) mülkiyyəti və sinifsiz bir cəmiyyətin qurulması təşkil edir. Teorik olaraq, kommunizm, kapitalizm kimi sinif ziddiyyətlərinə əsaslanan sistemlərin son mərhələsi və insanların bərabərliyinə, ədalətə və bolluğa nail olduqları ideal bir cəmiyyət kimi təqdim edilir.
Kommunizmin əsas prinsipləri arasında xüsusi mülkiyyətin ləğvi, istehsal vasitələrinin ümumiləşdirilməsi, əməyin sosializmi, planlı iqtisadiyyat və dövlətin tədricən solması yer alır. Bu prinsiplərin praktik tətbiqi müxtəlif tarixi dövrlərdə və coğrafi bölgələrdə fərqli nəticələr vermişdir. Bəzi kommunist rejimləri öz adından tamamilə zidd olan totalitar və repressiv sistemlər qurmuş, ikinci tərəfdən isə digər kommunist təcrübələrində bərabərliyin təmin olunması istiqamətində müəyyən müsbət irəliləyişlər müşahidə edilmişdir.
Kommunizm ideyası Karl Marks və Fridrix Engelsin əsərlərində inkişaf etdirilmişdir. Onlar kapitalizmin daxili ziddiyyətlərinin kommunizmin yaranmasına gətirib çıxaracağını iddia edirdilər. Lakin tarixi təcrübə göstərir ki, kommunist rejimlərinin qurulması və mövcudluğu üçün geniş miqyaslı sosial müharibələr, repressiyalar və iqtisadi çətinliklər xarakterik olmuşdur. Bu səbəbdən, kommunizm ideyasının həm tərəfdarları, həm də tənqidçiləri var və bu ideyanın tarixi və əhəmiyyəti hələ də mübahisə mövzusudur.
Qeyd etmək vacibdir ki, "kommunizm" termini müxtəlif kontekstlərə malikdir və hər bir kontekstdə onun mənası fərqli şəkildə şərh edilə bilər. Teorik kommunizm ilə tarixi kommunist təcrübələri arasında ciddi fərqlər mövcuddur. Bu fərqləri anlamaq kommunizmin mahiyyətini daha dəqiq başa düşmək üçün çox vacibdir.