Kölgələnmək felinin əsas mənası, bir şeyin üzərinə kölgə düşməsi və ya bir şeyin öz kölgəsini yaratmasıdır. Bu, sadəcə işıq mənbəyinin olmaması ilə deyil, həm də bir cismin digər bir cisim tərəfindən işıqdan qismən və ya tamamilə örtülməsi ilə əlaqəlidir. Beləliklə, kölgələnmək, bir ərazinin, obyektin və ya səthin işıqlandırma səviyyəsinin azalması deməkdir. Bu azalma, birbaşa günəş işığının azalması ilə yanaşı, ətrafdakı obyektlərin yaratdığı dolayı kölgələr nəticəsində də baş verə bilər.
Kölgələnmənin dərəcəsi, işıq mənbəyinin növü, obyektlərin formasının, ölçüsünün və yerləşməsinin, eləcə də işıq mənbəyi ilə obyekt arasındakı məsafənin dəyişməsindən asılıdır. Günorta saatlarında günəşin dik düşməsi ilə kölgələr qısadır və səhər və axşam saatlarında isə daha uzundur. Bu səbəbdən, kölgələnmənin dəyişkən bir hadisə olduğunu qeyd etmək vacibdir.
Məcazi mənada isə, "kölgələnmək" sözü bir şeyin qaranlıqlaşması, tutqunlaşması, hətta əhval-ruhiyyənin pisləşməsi kimi də anlaşılıb istifadə edilə bilər. Məsələn, "Üzü kölgələndi" deyərkən, insanın üzünün ifadəsinin kədərli və ya narahat olduğunu bildirmək istəyirik. Bu məcazi istifadədə, işıq və qaranlıq arasında metaforik bir əlaqə qurulur. İşıqlı bir əhval-ruhiyyənin əksinə olaraq, kölgələnmə mənfi və ya kədərli bir vəziyyəti simvolizə edə bilər.
Misallar: Ağaclar günəşin altında kölgələnərək sərinlik yaradır. Yağış buludları günəşi kölgələyərək, torpağı qaranlıqlaşdırdı. Üzü narahatlıqdan kölgələndi. Meşənin sıxlığı hər yeri kölgələyirdi.