Kömürbasan: Kömür basan, yəni kömür istehsalı və ya kömürün yandırılması ilə məşğul olan şəxs. Bu peşə, əsasən, kömür mədənlərinin və ya kömür emalı müəssisələrinin olduğu ərazilərdə yayılmışdır. Kömürbasanlar, kömürün çıxarılması, təmizlənməsi, emalı və ya yandırılması prosesində müxtəlif işlərdə çalışa bilərdilər. Tarixən, bu peşə fiziki cəhətdən çox ağır və təhlükəli sayılırdı.
Kömürün əhəmiyyəti nəzərə alındıqda, kömürbasanlar həm sənaye inqilabında, həm də sonrakı dövrlərdə iqtisadiyyatın əsas dayaqlarından biri olmuşdur. Onların əməyi sayəsində evlərin isinməsi, fabriklərin işləməsi və nəqliyyat vasitələrinin hərəkətə gəlməsi təmin olunmuşdur. Lakin, kömür mədənlərindəki ağır iş şəraiti, tozlu mühit və partlayış təhlükəsi səbəbindən kömürbasanların sağlamlığı ciddi təhlükə altında qalırdı. Bu səbəbdən, peşə xəstəliklərinin yüksək olduğu bir sahə olaraq bilinirdi.
Müasir dövrdə, kömürün əvəzinə daha ekoloji cəhətdən təmiz enerji mənbələrindən istifadə olunması ilə kömürbasan peşəsinin əhəmiyyəti azalmışdır. Lakin, hələ də bəzi ölkələrdə kömür istehsalı davam etdiyindən, bu peşə tamamilə yox olmamışdır. Kömürbasan terminin tarixi və sosial kontekstdə araşdırılması, sənaye inqilabının və insan əməyinin təkamülünün daha dərindən anlaşılmasına kömək edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, "kömür basan" ifadəsi yalnız kömürün yandırılması ilə bağlı deyil, həmçinin kömürün çıxarılması və emalı ilə də bağlı ola bilər. Beləliklə, bu terminin mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, bir kömür mədənində çalışan bir işçi "kömür basan" adlandırıla bilər, həmçinin bir sobaçı da "kömür basan" kimi təsvir oluna bilər.