Qaçağan sözü Azərbaycan dilində əsasən sürətli qaçmaq qabiliyyətinə malik heyvanlar, xüsusilə atlar üçün işlədilir. Lüğətlərdəki "çox bərk qaçan, iti qaçan, yerişi sürətli olan" tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir. Ancaq "qaçağan" sadəcə sürət mənasını deyil, həm də bu sürətin yaratdığı təsiri, heyvanın gücünü və çevikliyini də ifadə edir. Bir qaçağan at, sadəcə sürətli deyil, eyni zamanda əzəmətli, təsirli və idarə olunması çətin bir varlıqdır.
Misal olaraq verilən "Məstan bir qaçağan ahuya dönüb, indi kəməndə gəlmir" ifadəsi bunu gözəl göstərir. Burada "qaçağan" sözü, atın o qədər sürətli və güclü olduğunu ki, ovçunun kəməndini atmaq cəhdi uğursuz olduğunu vurğulayır. Atın sürəti o qədər yüksəkdir ki, o, "ahuya dönüb", yəni ələ keçmək mümkün olmayan vəziyyətə düşüb. Beləliklə, "qaçağan" yalnız fiziki sürəti deyil, həm də tutulmazlığı, azadlığı və gücü təcəssüm edir.
Tarixi kontekstdə də "qaçağan" sözünün daha geniş mənaları var. Atların sürəti ilə bağlı olan bu söz, bəzən sürətli hərəkət edən, çətin tutulan və ya təqib edilən hər hansı bir obyekt üçün metaforik olaraq istifadə edilə bilər. Məsələn, "qaçağan fikir" ifadəsi tez yayılan və dayandırılması çətin olan bir ideyanı bildirə bilər. Beləliklə, "qaçağan" sözü sadəcə bir lüğət mənasından kənara çıxaraq, dərin məcazi və ədəbi təəssüratlar yaradır.
Nəticə olaraq, "qaçağan" sözü sadə bir tərifə sığmayan zəngin bir mənaya malikdir. Onun əsas mənası sürət olsa da, bu söz həmçinin güc, azadlıq, tutulmazlıq və hətta metaforik mənaları da özündə birləşdirir.