Qaçılmazlıq sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında mühüm yer tutan bir termindir. Sadəcə "qaçılması mümkün olmama" və ya "labüdlük" kimi qısa izahı, bu sözün ifadə etdiyi mürəkkəb məna çalarlarını tam əks etdirmir.
Daha geniş izah verəcək olursaq, qaçılmazlıq, bir hadisənin, vəziyyətin və ya nəticənin qarşısının alınmasının tamamilə mümkün olmaması deməkdir. Bu, həm təbii qanunlara, həm də sosial-tarixi proseslərə, hətta şəxsi seçimlərə aid ola bilər. Məsələn, günəşin doğması və batması, qocalma prosesi, tarixin gedişi kimi hadisələr qaçılmazdır; onların qarşısını almaq mümkün deyil.
Lakin qaçılmazlıq yalnız fiziki və ya tarixi hadisələrə aid deyil. Şəxsi həyatımızda da qarşılaşdığımız müəyyən qaçılmazlıqlar mövcuddur. Məsələn, hər kəsin bir gün öləcəyi, müəyyən səhvlər edəcəyi və ya müəyyən çətinliklərlə qarşılaşacağı qaçılmazdır. Bu baxımdan qaçılmazlıq, həyatın özü ilə bağlı bir həqiqətdir.
Qaçılmazlığın labüdlüklə olan əlaqəsi də maraqlıdır. Labüdlük, daha çox qədərin, alın yazısının, öncədən müəyyən edilmiş bir hadisənin gerçəkləşməsini ifadə edir. Qaçılmazlıq isə, labüdlükdən fərqli olaraq, qədər deyil, daha çox səbəb-nəticə əlaqələrinin məntiqi nəticəsidir. Yəni, bir hadisənin qaçılmaz olması, onun mütləq qədərən gəldiyini bildirmir, sadəcə mövcud şərtlər altında baş verməsi zərurətini göstərir.
Nəticə olaraq, qaçılmazlıq sözü, sadə görünüşünə baxmayaraq, dərin fəlsəfi və ontoloji mənalar daşıyır. Bu sözü anlamaq, həyatın və kainatın quruluşunu daha yaxşı başa düşməyə kömək edə bilər.