izahlı lüğət 2 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Qaidə (ər. قاعدہ - qāʿida) sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlədilir. Birinci və köhnə mənası, bir şeyin altını, dayağını, dayandığı əsası və ya oturacağını bildirir. Bu mənada qaidə, bir sütunun yerə bərkidilən alt hissəsini, bir güldanın dibinə dayaq olan hissəsini, və ya ümumilikdə hər hansı bir obyektin altlığını təsvir edir. Misal üçün, “qədim sütunun möhkəm qaidəsi” ifadəsi, sütunun dayanıqlığını təmin edən əsas hissəsinə işarə edir.

İkinci mənada isə "qaidə" sözü "qayda" sözünün sinonimi olaraq işlənir. Bu mənada, qaidə, hər hansı bir fəaliyyət, proses və ya sistemin əsas prinsiplərini, qanunlarını və ya standartlarını ifadə edir. Məsələn, “riyaziyyatın əsas qaidələri” ifadəsi, bu elmin əsas prinsiplərini, teoremlərini və düsturlarını bildirir. Beləliklə, “qaidə” sözü, həm fiziki bir dayağı, həm də mənəvi, abstrakt bir əsas prinsipini ifadə edə bilir. Bu iki mənanın ortaq cəhəti, hər ikisinin də bir şeyin əsasını, dayağını və ya bünövrəsini təşkil etməsidir.

Maraqlı bir məqam odur ki, "qaidə" sözünün köhnə mənası (fiziki dayağı) onun müasir mənası (qayda, prinsip) ilə sıx bağlıdır. Çünki hər hansı bir sistemin, quruluşun və ya prinsipin möhkəm olması onun əsasının, yəni “qaidə”sinin möhkəm olmasından asılıdır. Bu baxımdan, sözün həm fiziki, həm də mənəvi mənaları arasında semantik bir əlaqə mövcuddur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz