izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Qanda: "Harada", "nerede" mənasını verən qədim bir Azərbaycan sözüdür. Müasir Azərbaycan dilində istifadə olunmasa da, klassik ədəbiyyatımızda, xüsusilə də Nəsiminin şeirlərində tez-tez rast gəlinir. "Qanda" sözü sadəcə coğrafi mövqeyi bildirməkdən daha çox, bir məkanda, bir vəziyyətdə olmağı, varlığı ifadə edir. Bu mənada, "harada" sözünün müasir təfsirindən daha geniş və daha emosional bir anlam yükü daşıyır.

Nəsiminin misralarında istifadəsinə diqqət yetirək: "Hər qanda məskən eyləsə aşiq, əsirdir". Bu misrada "qanda" sözü sadəcə aşiqin harada olduğunu deyil, onun sevgi əsarətində, sevgilinin varlığının təsiri altında olduğunu ifadə edir. Aşiq, sevgilinin olduğu hər yerdə, hər vəziyyətdə, hər "qanda" əsirdir. "Qanda" sözü burada məkan mənası ilə yanaşı, mənəvi bir vəziyyəti də ifadə edir.

Digər misalda, "Qanmayır heç kəs ki, kəşti qanda, dərya qandadır" deyərkən Nəsimi, gəminin dənizdə olduğunu bildirməklə yanaşı, daha geniş bir məna ifadə etmək istəyir. Gəmi dənizdə olduğu kimi, insan da həyatın dənizindədir, və bu dənizdəki hər hərəkət, hər vəziyyət bir "qanda" baş verir. Bu isə insan həyatının, hərəkətinin, vəziyyətinin sonsuzluğunu, dəyişkənliyini, bir yerə bağlı olmamasını ifadə edir. Beləliklə, "qanda" burada sadəcə bir məkan bildirici deyil, həm də varlığın və hərəkətin özünü ifadə edən bir simvoldur.

Yekun olaraq, "qanda" sözü, müasir dilin "harada" sözünün qədim bir forması olmasının xaricində, daha zəngin və metaforik bir istifadə sahəsinə malikdir. Klassik şairlərimizdəki istifadəsinə baxdıqda, onun əslində bir vəziyyəti, bir varlığı, bir həyatı ifadə etdiyini görürük. Bu da sözün semantik dərinliyini və bədii ifadə gücünü ortaya qoyur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz