Qaraqalpaq sözü, əsasən Qaraqalpaqstan Respublikasının əsas əhalisini təşkil edən türk xalqını və həmin xalqa mənsub olan insanları ifadə edir. Bu, sadəcə coğrafi bir tərif deyil, zəngin bir tarixə, mədəniyyətə və dilə malik olan bir etnik qrupun adıdır.
Qaraqalpaqlar, türk dilləri ailəsinin qıpçaq qoluna aid olan qaraqalpaq dilində danışırlar. Bu dil, özünəməxsus leksik, qrammatik və fonetik xüsusiyyətləri ilə seçilir və digər türk dilləri ilə qohumluq əlaqələrinə malikdir. Onların mədəniyyəti, əsrlər boyu formalaşan ənənələr, adət-ənənələr, musiqi, rəqs və sənət formaları ilə zəngindir. Bu mədəniyyət, Orta Asiyanın sərt iqlim şəraitinə və köçəri həyat tərzinə uyğunlaşaraq formalaşmışdır.
Tarixən, qaraqalpaqlar müxtəlif dövlətlərin tərkibində yaşamış, öz müstəqillikləri uğrunda mübarizə aparmışlar. Bu mübarizə, onların milli şüurunu və özünüdərkini möhkəmləndirmiş, milli kimliyini qoruyub saxlamalarına imkan yaratmışdır. Qaraqalpaqların tarixi, bir çox maraqlı hadisələrlə, qəhrəmanlıqlarla və mədəni inkişafla doludur.
Bu gün Qaraqalpaqlar, öz milli kimliklərini qoruyaraq, müasir dünyaya inteqrasiya prosesindədirlər. Onlar öz dillərini, mədəniyyətlərini qorumaqla yanaşı, tərəqqinin tələblərinə uyğun olaraq inkişaf edir, müasir texnologiyalardan istifadə edir və dünya birliyinə inteqrasiya edirlər. Qaraqalpaq adı, sadəcə coğrafi bir məkandan daha çox, zəngin bir tarixə, mədəniyyətə və özünəməxsus bir milli kimliyə malik bir xalqın adıdır.