Qarayel: Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında xüsusi yer tutan “qarayel” sözü, sadəcə “hər şeyi qurudub xarab edən şiddətli isti və quru külək” kimi tərif edilməkdən xeyli daha çox məna ehtiva edir. Bu, təkcə meteoroloji bir hadisə deyil, həm də ətraf mühitin və insan həyatının bir hissəsi olaraq, özündə dərin mədəni və emosional yüklər daşıyan bir təbiət hadisəsidir.
Qarayelin şiddəti və dağıdıcı təsiri, sözün özündə, “qara” və “yel” komponentlərinin birləşməsində öz əksini tapır. “Qara”, burada sadəcə rəng deyil, daha çox mənfi bir məna, qaranlıq, fəlakət, məhv, məhvedici qüvvə kimi qavranılır. “Yel” isə özünün şiddətli və nəzarətsiz təbiəti ilə tanınır. Beləliklə, “qarayel” adı, küləyin təkcə gücünü deyil, həm də məhvkar, həyat qüvvəsini qurudan təsirini vurğulayır.
Qarayelin təsiri, yalnız bitkilərə və əkin sahələrinə zərər verməklə məhdudlaşmır. O, torpağı qurudur, su mənbələrini azaldır, hətta insan sağlamlığına mənfi təsir göstərir. Misal üçün, şeirdəki “Yağmadı yağış, bitmədi bir danə, nə borcum? Əsdi qarayel çəltiyə, bostanə, nə borcum?” misraları qarayelin kənd təsərrüfatına, insanların həyat tərzinə və rifahına verdiyi zərəri göz önünə gətirir. Bu, sadəcə bir təbii hadisənin təsviri deyil, həm də qıtlıq, aclıq və ümidsizlik hissinin ifadəsidir.
Qarayel, Azərbaycanın bəzi bölgələrində əhalinin həyatında mühüm rol oynayan, həyatlarını və təsərrüfatlarını təsir edən bir amildir. Ona görə də, bu söz yalnız bir lüğət mənasından kənara çıxaraq, mədəniyyətin, tarixin və təbiətin qarşılıqlı əlaqəsinin bir simvolu kimi qəbul edilməlidir. Bu, sadəcə bir külək deyil, təbiətin gücünün, amansızlığının və insan həyatına təsir gücünün bariz nümunəsidir.