Qarınca (Formicidae fəsiləsinə aid həşərat) – sosial həyat tərzi sürən, yüksək təşkilatlanmış bir cəmiyyət quran kiçik bədən ölçülərinə malik həşəratdır. Qarışqa termini ilə sinonim olaraq işlənsə də, "qarınca" sözü daha çox Azərbaycan dilində geniş yayılmış və ümumi istifadə olunan formadır. Bu kiçik heyvanlar, həşərat aləminin ən uğurlu növlərindən biridir və demək olar ki, dünyanın hər yerində, qütblər istisna olmaqla, rast gəlinir.
Qarıncaların koloniyaları, içərisində öz funksiyalarına görə ixtisaslaşmış fərdlərdən ibarət mürəkkəb bir sosial struktur əsasında qurulmuşdur. Bu fərdlər əsasən üç qrupa bölünür: kraliça (yumurta qoyan dişi), erkək (mayalanma üçün) və işçi qarıncalar (dişi, lakin cinsi yetkinliyinə çatmamış). İşçi qarıncalar koloniyanın bütün işlərini görürlər: yemək toplamaq, yuva qurmaq, nəsillərə qulluq etmək və koloniyanı müdafiə etmək. H. Zərdabinin də qeyd etdiyi kimi, qanadlı və qanadsız fərdlər mövcuddur. Qanadlı fərdlər ümumiyyətlə çiftleşmə uçuşları zamanı görünürlər.
Qarıncaların qidalanma vərdişləri çox müxtəlifdir. Bəzi növlər bitki şirələri ilə, bəziləri isə digər həşəratlarla qidalanır. Onların ətraf mühit üçün əhəmiyyəti böyükdür, çünki torpağın havalanmasına kömək edir, toxumların yayılmasında iştirak edir və digər həşəratların populyasiyasını tənzimləyirlər. Qarıncaların bu cür fəaliyyəti ekosistemin tarazlığını qorumaqda mühüm rol oynayır. Kəpənəklərin uçuşu kimi gözəl, qarıncaların da əməksevərliyi və kollektiv həyatı təəccübləndiricidir: əməkdaşlıq və birgə fəaliyyət sayəsində azuqəsini toplayır və həyatlarını davam etdirirlər.
Beləliklə, sadəcə "qarışqa" deyil, "qarınca" sözü arxasında zəngin bir bioloji və sosial həyat gizlənir. Bu kiçik həşəratların təşkilatlanma və əməkdaşlıq qabiliyyəti, insanları hər zaman heyrətləndirmiş və tədqiqat obyekti olmuşdur.