Qayə (ərəbcədən) bir işin, təşəbbüsün və ya həyatın son məqsədi, istənilən nəticə, əsas hədəf deməkdir. Yüksək bir ideala, arzuya, ya da əldə olunmaq istənən bir nəticəyə doğru yönələn səylərin mərkəzidir. Sadəcə bir "məqsəd"dən fərqli olaraq, qayə daha əhəmiyyətli, daha geniş miqyaslı və daha dərin bir məna kəsb edir. Bu, həm fərdi səviyyədə (məsələn, həyat qayəsi), həm də kollektiv səviyyədə (məsələn, bir ölkənin inkişaf qayəsi) istifadə oluna bilər.
Qayənin mahiyyəti, onun insanın motivasiyasının əsasını təşkil etməsidir. İnsanlar müəyyən qayələrə çatmaq üçün çalışırlar, onlar üçün səy göstərirlər və həyatlarını bu qayələr ətrafında qururlar. Bir qayənin nə dərəcədə güclü olması, insanın onu əldə etmək üçün göstərəcəyi səy və qətiyyətin səviyyəsini müəyyən edir. Qayənin həyatımıza verəcəyi məna, bizim hərəkətlərimizə yön verərək, fikirlərimizi formalaşdırır və həyatımızda məqsədyönlülük yaradır.
Qayənin müxtəlif səviyyələrdə təzahür etməsi maraqlıdır. Məsələn, bir rəssamın qayəsi əsərləri vasitəsilə duyğularını ifadə etmək, bir alimin qayəsi yeni kəşflər etmək, bir müəllimin qayəsi şagirdlərinə bilik vermək ola bilər. Hər bir fərdin özünəməxsus qayəsi var və bu qayələr həyatın rəngarəngliyini yaradır. Qayə həyatımızın kompasıdır, bizi məqsədimizə doğru yönəldir və zəngin bir həyat sürməyimizə kömək edir. Beləliklə, qayə sadəcə bir söz deyil, həyatımızın əsas təməllərindən biridir.
Verilən misalda "çalışmaq, çarpışmağın zövqünü dadmış, yaşadığı dövr və mühitin qayəsini az-çox anlamış" ifadəsi, şəxsin öz həyatının məqsədini, yaşadığı dövrün və mühitin əsas məqsədini anlamasına işarə edir. Bu, şəxsin öz həyatına və ətraf aləminə fərqli bir perspektivdən baxmasına və bu perspektivdən çıxardığı nəticələrə əsasən hərəkət etməsinə işarə edir.