Qeyr sözü Azərbaycan dilində bir çox mənalarda işlənən çoxşaxəli bir termindir. Lüğətlərdə əsasən "qeyri" sözünün 3-cü mənasına istinad edilir, lakin bu, sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. "Qeyr" əsasən şərəf, namus, qürur, izzət kimi mənəvi dəyərləri ifadə edir. Bu, sadəcə olaraq "başqa" mənasından daha dərin və emosional yüklənmiş bir anlayışdır. Qeyrətin olması, bir insanın özünə, ailəsinə, millətinə, əqidəsinə sahib çıxması, haqsızlığa qarşı mübarizə aparması, namusunu və şərəfini qoruması kimi keyfiyyətləri özündə birləşdirir.
Qeyrətli insan, ədalətsizliyə dözməz, haqsızlıq qarşısında susmaz, zülmə qarşı mübarizə aparar. O, özünün və yaxınlarının şərəfini qorumaq üçün hər şeyə hazırdır. Qeyrət, həm də bir növ milli və mənəvi şüur hissidir; öz xalqına, Vətəninə bağlılıq və onu qorumaq istəyi hissidir. Bu hissin güclü olması, xalqın birliyini və milli varlığını qoruyub saxlamaqda mühüm rol oynayır.
Zakir müəllimin misalında göstərilən "qeyr ilə seyri-gülüstan" ifadəsi qeyrətli insanın, hətta çətin şəraitdə (külxan içində) belə, özünün mənəvi dəyərlərinə sadiq qalmasını, gözəllikləri görə bilmə qabiliyyətini ifadə edir. Bu, qeyrətin həyatın çətinliklərinə qarşı müqavimət gücünü, daxili qüvvəni və optimizmi göstərir. Beləliklə, "qeyr" yalnız bir söz deyil, həm də bir həyat tərzi, mənəvi bir prinsipin ifadəsidir.
Qeyrət anlayışı müxtəlif mədəniyyətlərdə fərqli şəkildə təfsir olunsa da, əsas mahiyyəti həmişə mənəvi dəyərlərə sadiqliyi, ədalətə vurğunluğu və özünə hörməti əks etdirir. Həm də qeyrətin həddini aşmaq, bəzən aqressiv və həddindən artıq təzahürlərə yol açması da mümkündür. Bu səbəbdən qeyrətin doğru tərzdə ifadə edilməsi çox vacibdir.