Qiyam (ərəbcədən) – özbaşına, qeyri-mütəşəkkil, ümumiyyətlə hakimiyyətə qarşı yönəlmiş silahlı üsyan, bunt, etirazdır. Bu, sadəcə bir qrup insanın narazılığını ifadə etməsindən çox daha böyük bir hadisədir. Qiyam, ümumiyyətlə, mövcud quruluşa qarşı ciddi və açıq bir meydan oxumadır, hakimiyyətin mövcudluğunu təhlükə altına alan və onun dəyişdirilməsini hədəfləyən bir hərəkətdir.
Qiyamlar müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər: sosial ədalətsizlik, iqtisadi bərabərsizlik, siyasi repressiya, milli azadlıq həsrəti və s. Hər bir qiyamın özünəməxsus səbəbləri və xüsusiyyətləri olsa da, onların hamısını birləşdirən əsas amil hakimiyyətə qarşı açıq müqavimətdir. Qiyamlar həm spontant, həm də planlı şəkildə baş verə bilər; bəzən öncədən planlaşdırılan və təşkil olunan hərəkatlar kimi, bəzən də kütlənin spontan reaksiyası olaraq meydana çıxa bilər.
Tarix boyu qiyamlar cəmiyyətlərin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Bəzi qiyamlar uğursuzluğa düçar olmuş, bəziləri isə cəmiyyətin siyasi və sosial quruluşunda əsaslı dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Qiyamlar həmçinin, güc balansını dəyişdirə, yeni siyasi sistemlərin yaranmasına yol açara və ya mövcud rejimin daha da möhkəmlənməsinə səbəb ola bilər. Qiyamlar haqqında danışarkən həm onların səbəblərini, həm də nəticələrini hərtərəfli təhlil etmək vacibdir. Çünki qiyamlar yalnız zorakılıq və qarışıqlıq deyil, həm də cəmiyyətin özünü yeniləmə cəhdləridir.
Qiyam, bunt, üsyan kimi sözlərlə sinonim olsa da, "qiyam" sözü daha ciddi, daha geniş miqyaslı və daha təşkilatlı bir hərəkəti ifadə edir. "Qiyam" sözündə hakimiyyətə qarşı silahlı mübarizənin daha açıq-aşkar olduğu hiss olunur.