Qurğuşunlanmaq sözü, Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir və bu mənaların hamısı qurğuşunla bağlı kimyəvi və ya fiziki bir prosesi əks etdirir. Lüğətlərdəki qısa izahlar bu proseslərin zənginliyini tam əks etdirmir. Gəlin, bu mənaları daha ətraflı araşdıraq:
1. Kimyəvi Qurğuşunlanma: Bu mənada "qurğuşunlanmaq" bir maddənin qurğuşuna çevrilməsi, yaxud kimyəvi reaksiyalar nəticəsində qurğuşun əmələ gətirməsi deməkdir. Bu, məsələn, müəyyən bir metalın qurğuşun duzları ilə reaksiyaya girərək, tərkibində qurğuşun olan birləşmələr əmələ gətirməsi və ya qurğuşun atomlarının digər maddələrlə birləşərək qurğuşunlu birləşmələr yaradılması ola bilər. Bu proses, kimyəvi reaksiyaların növündən və şəraitindən asılı olaraq müxtəlif yollarla baş verə bilər. Təsəvvür edin ki, qurğuşun oksidin reduksiyası nəticəsində saf qurğuşun əmələ gəlir - bu da bir növ qurğuşunlanma sayıla bilər.
2. Fiziki Qurğuşunlanma: Bu məna, əsasən, bir səthin qurğuşunla örtülməsini, qurğuşunla müalicə olunmasını ifadə edir. Qurğuşunlanmanın bu növü əsrlər boyu müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunmuşdur. Məsələn, qurğuşunla örtülmüş su boruları, qurğuşunla suvanmış dam örtükləri, qurğuşunla möhürlənmiş qablar və s. Tarixən, qurğuşunun su keçirməzliyi və korroziyaya davamlılığı səbəbindən bu məqsədlər üçün geniş istifadə olunmuşdur. Lakin, sonralar qurğuşunun insan sağlamlığına təsiri aşkar olunduqdan sonra bu tətbiq azalmışdır.
3. Məcazi İzah: Nadir hallarda, "qurğuşunlanmaq" sözü məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, ağırlaşmaq, hərəkətsiz və cansıxıcı hala düşmək mənalarında istifadə oluna bilər. Bu mənada, insanın həyatı sanki "qurğuşun kimi ağırlaşır" və ya hərəkətləri "qurğuşun kimi yavaşlayır". Bu istifadə daha çox ədəbi üslubda rast gəlinir.
Beləliklə, "qurğuşunlanmaq" sözü sadə bir lüğət mənasından daha zəngin bir məna spektrinə malikdir və həm kimyəvi prosesləri, həm də tarixi tətbiqləri, həm də məcazi mənaları əhatə edir.