Məhfəl (ər. مَجْلِس - məclis) sözü köhnə Azərbaycan dilində geniş istifadə olunan bir termindir. Müasir Azərbaycan dilində daha az rast gəlinməsinə baxmayaraq, zəngin tarixi leksikasından qaynaqlanan mənası və istifadə sahələri dəqiqliklə aydınlaşdırılmalıdır.
Əsasən, "məhfəl" sözü iki əsas mənada işlənir:
1. Yığıncaq yeri: Bu mənada "məhfəl" müəyyən bir məqsədlə yığılmış insanların toplaşdığı fiziki bir məkanı ifadə edir. Bu, həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi toplaşmalar üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, "şairlərin məhfəli", "alimlərin məhfəli" kimi ifadələr müəyyən bir qrup insanın müntəzəm görüşdükləri, fikir mübadiləsi apardıqları bir yeri bildirir. Bu mənada "məclis" sözü ilə sinonimdir, lakin "məhfəl" daha çox ədəbi, intellektual dairələrin görüş yerini ifadə etmək üçün istifadə olunurdu. Misal: "O gün şairlər ədəbiyyat haqqında söhbət etmək üçün öz məhfəllərində toplaşmışdılar."
2. Toplantı, dərnək: Bu mənada isə "məhfəl" yığıncağın özü, yəni insanların bir araya gəlməsi hadisəsini ifadə edir. Bu, fiziki bir yerin olmasını zəruri etmir. Məsələn, "gizli məhfəl", "siyasi məhfəl" ifadələri bir araya gəlmiş insan qrupunun müəyyən bir məqsədlə fəaliyyət göstərdiyini göstərir. Bu mənada "dərnək", "cəmiyyət", "toplantı" sözləri ilə sinonimdir, amma "məhfəl" sözü daha çox gizli və ya seçilmiş bir qrupun toplantısını bildirir. Misal: "İnqilab əvvəli gizli məhfəllər fəaliyyət göstərirdi."
Qeyd etmək lazımdır ki, "məhfəl" sözü əsasən yazılı ədəbiyyatda, xüsusilə də klassik ədəbiyyat nümunələrində işlənmişdir və müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda istifadə olunur. Lakin tarixi və mədəni kontekstini bilmək dilin zənginliyini başa düşmək üçün vacibdir.