Məhkəmə (ər. محكمة - mahkama) sözü ərəb mənşəlidir və əsasən "qərar vermək yeri", "mühakimə yeri" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə verilən "cinayət işlərinə və mülki mübahisələrə baxan ədliyyə orqanı" tərifi dəqiq olsa da, bir qədər dar çərçivədə qalır. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək üçün məhkəmənin funksiyalarının müxtəlif aspektlərini nəzərə almaq lazımdır.
Məhkəmə, müxtəlif hüquqi sistemlərdə fəaliyyət göstərən, mübahisələri həll etmək və qanunların tətbiqini təmin etmək üçün səlahiyyətli dövlət orqanıdır. Bu, sadəcə cinayət və mülki işlərlə məhdudlaşmır. Məhkəmələr inzibati işlərə, konstitusiya hüququ ilə bağlı məsələlərə, ailə hüququ ilə bağlı mübahisələrə (məsələn, boşanma, aliment), kommersiya hüququ ilə bağlı mübahisələrə və s. baxırlar. Yəni, vətəndaşların hüquqlarının müdafiəsinin və qanunçuluğun təmin olunmasının əsas mexanizmlərindən biridir.
Məhkəmənin strukturu və səlahiyyətləri ölkədən ölkəyə dəyişsə də, ümumi məqsədi ədalətin müəyyən olunması və tətbiqidir. "Xalq məhkəməsi" və "Ali məhkəmə" kimi ifadələr məhkəmə sisteminin iyerarxik strukturunu göstərir. "Xalq məhkəməsi" daha aşağı instansiya, "Ali məhkəmə" isə ən yüksək instansiya olaraq, digər məhkəmələrin qərarlarına apellyasiya qaydasında baxır. Bəzi ölkələrdə konstitusiya məhkəmələri də mövcuddur ki, onlar konstitusiyanın pozulması hallarına baxırlar.
Cümlə içərisində istifadəsi nümunələri:
- Mülki iş məhkəmədə həll olunacaq.
- Cinayətkar Ali Məhkəmə tərəfindən hökmə məhkum edildi.
- Məhkəmənin qərarı qüvvəyə mindi.
- O, öz hüquqlarını məhkəmədə müdafiə etmək qərarına gəldi.
- Xalq məhkəməsi işə baxdı və qərar verdi.