Mərkəzləşdirilmə: Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "Mərkəzləşdirilmə" termini, "mərkəzləşdirilmək" fellərinin isim formasından törəmiş olub, əsasən bir qurumun, sistemin və ya prosesin idarəetmə və nəzarət funksiyalarının mərkəzdə cəmləşdirilməsi mənasını ifadə edir. Bu prosesdə, səlahiyyətlər, qərar qəbuletmə mexanizmləri və resurslar mərkəzi bir nöqtəyə, yəni mərkəzi idarəetmə orqanına yönəldilir.
Lakin, bu izah kifayət qədər geniş deyil. "Mərkəzləşdirilmə" termini daha mürəkkəb və çoxşaxəli bir anlayışı əhatə edir. O, sadəcə idarəetmənin mərkəzləşdirilməsindən kənara çıxaraq, iqtisadi, siyasi, sosial və hətta mədəni proseslərdə özünü göstərə bilir. Məsələn, iqtisadi mərkəzləşdirilmə, bir ölkənin iqtisadiyyatının dövlət tərəfindən planlaşdırılması və idarə edilməsini, siyasi mərkəzləşdirilmə isə bütün siyasi səlahiyyətlərin mərkəzi hökumətdə cəmləşməsini ifadə edir. Sosial mərkəzləşdirilmə isə cəmiyyətin müxtəlif sahələrindəki birliyin və vahidliyə meylini, mədəni mərkəzləşdirilmə isə mədəniyyət siyasətinin, ədəbiyyatın, incəsənətin mərkəzdən idarə olunmasını ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "mərkəz" sözünün fars dilindən, "ləşdirilmə" isə türk dilindən gəldiyini görərik. "Mərkəz" sözü, coğrafi və ya abstrakt mənada, bir nöqtənin ətrafındakı digər nöqtələrə nisbətən mərkəzi mövqeyini ifadə edir. "-ləşdirilmə" şəkilçisi isə bir prosesi, bir halın yaranmasını göstərir. Beləliklə, "mərkəzləşdirilmə" sözü, bir nöqtəyə doğru yönələn, birləşən və cəmləşən bir prosesi ifadə edir.
Cümlə içərisində istifadəsinə misallar:
- Sovet dövründə iqtisadiyyatın mərkəzləşdirilməsi güclü idi.
- Bu şirkətin mərkəzləşdirilmə siyasəti onun səmərəliliyini azaldır.
- Müasir dünyada mərkəzləşdirilmə ilə desentralizasiya arasında tarazlıq tapmaq vacibdir.
- İdarəetmənin mərkəzləşdirilməsi nəticəsində qərar qəbulu sürətlənir, lakin çeviklik azalır.
Yekun olaraq, "mərkəzləşdirilmə" termini müxtəlif sahələrdə, müxtəlif mənalarda istifadə olunan mürəkkəb bir termindir və onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Ancaq əsas mənası, bir nöqtəyə doğru yönələn, birləşən və cəmləşən bir prosesi ifadə etməsidir.