Məşğul sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən bir sözdür və əsasən bir işlə məşğul olan, iş görən şəxsi ifadə edir. Ərəb mənşəli olub (مَشْغُول - məşğul), fəal bir hərəkət və ya vəziyyəti bildirir. Lüğətlərdəki “bir iş görən, bir işdə çalışan, iş görməkdə olan, bir işlə başı qarışıq olan” tərifləri sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin istifadə dairəsini tam əhatə etmir.
Daha dəqiq bir tərif vermək üçün "məşğul" sözünün mənasını fərqli aspektlərdən nəzərdən keçirmək lazımdır. Əvvəla, "məşğul" hər hansı bir fəaliyyətlə, işlə, proseslə aktiv şəkildə məşğul olmağı ifadə edir. Bu fəaliyyət həm fiziki, həm də zehni ola bilər. Məsələn, "o bağda məşğuldur" (fiziki fəaliyyət), "o mürəkkəb bir məsələ ilə məşğuldur" (zehni fəaliyyət). İkincisi, "məşğul" şəxsin bir şeylə o qədər qapılı olduğunu, başqa bir işlə məşğul olmaq imkanının olmadığını göstərir. Bu mənada "məşğul" "məşğulluq" və ya "başqa bir işə vaxt ayırmaqda çətinlik çəkmək" mənalarını da özündə əks etdirir.
Sözün işlənməsinə misallar:
- Müdir məşğuldur, qəbul edə bilməz. (Bu cümlədə "məşğul" müdirin işlərinə qapılı olduğunu və görüşə vaxtının olmadığını ifadə edir.)
- O, yeni layihə ilə məşğuldur. (Bu cümlədə "məşğul" şəxsin aktiv iş prosesində iştirakını göstərir.)
- Uşaqlar oyunla məşğuldurlar. (Burada "məşğul" fəaliyyətin növünü, uşaqların nə ilə məşğul olduqlarını göstərir.)
- Sən məşğul olsan da, bir az kömək etməli sən. (Bu cümlədə "məşğul" başqa bir işlə məşğul olmaqla yanaşı, köməyə ehtiyac olduğunu bildirir.)
Beləliklə, "məşğul" sözü sadəcə iş görən bir şəxsi deyil, həm də işlərinə qapılmış, başqa işlərə vaxt ayıra bilməyən vəziyyətdə olan bir şəxsi ifadə edir. Bu mənada onun sinonimləri "məşğulluq", "işlə məşğul", "qapılı", "başında iş olan" kimi sözlər ola bilər. Ancaq bu sinonimlər "məşğul" sözünün ifadə etdiyi bütün nüansları tam əhatə etmir. "Məşğul" sözünün əsas üstünlüyü çoxşaxəli mənalarını sadə və aydın şəkildə çatdırmasında və geniş kontekstdə işlədilməsindədir.