Mikroquruluş termini, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində verilən "mikroskop altında görünən bərk maddələrin quruluşu" tərifindən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. Bu termin, əsasən materialşünaslıq, metallurgiya, mineralogiya və digər əlaqəli sahələrdə istifadə olunur və maddənin mikroskopik səviyyədəki struktur xüsusiyyətlərini, yəni komponentlərin (məsələn, kristal dənələri, fazalar, çöküntülər, boşluqlar) ölçüləri, formaları, paylanması və bir-birinə nisbətlərini əhatə edir.
Mikroquruluş, yalnız görünən quruluşla məhdudlaşmır. O, optik mikroskop, elektron mikroskop (TEM, SEM), atomik qüvvə mikroskopu (AFM) və digər mikroskopik metodlar vasitəsilə öyrənilən maddənin daxili təşkili haqqında ətraflı məlumat verir. Məsələn, bir metalın mikroquruluşu onun dənə ölçüsü, dənə sərhədlərinin forması, əlavə fazaların varlığı və onların paylanması kimi amillərlə müəyyən edilir. Bu amillər isə materialın mexaniki xassələri (möhkəmlik, dartılma, əyilmə müqaviməti), fiziki xassələri (istilik keçiriciliyi, elektrik keçiriciliyi) və kimyəvi xassələrini müəyyən edir.
Mikroquruluşun tədqiqi üçün müxtəlif üsullar tətbiq olunur. Bunlara metalliqrafik analiz (örtülmə, aşındırma, polisə və mikroskop altında müşahidə), rentgen struktur analizi, elektron difraksiyası və s. aiddir. Nəticələr adətən mikrosürətlər və diagrammalar şəklində təqdim edilir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- Poladın yüksək möhkəmliyi onun incə dənəli mikroquruluşundan qaynaqlanır.
- Materialın mikroquruluşunun təhlili onun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi üçün vacibdir.
- İstilik emalı materialın mikroquruluşunu və nəticədə onun xassələrini dəyişir.
- Elektron mikroskop vasitəsilə materialın mikroquruluşu daha ətraflı öyrənildi.
Beləliklə, "mikroquruluş" termini, sadəcə mikroskop altında görünən quruluşdan daha çox, maddənin mikroskopik səviyyədəki mürəkkəb təşkilini, onun komponentlərinin qarşılıqlı təsirini və nəticədə materialın xassələrini müəyyən edən amilləri əhatə edən geniş və mürəkkəb bir anlayışdır.